دادخواست اعسار چیست

دادخواست اعسار  شرایط و نکاتی دارد که در این مقاله تلاش میشود که نکات آن برای شما همراهان گرامی شرح داده شود

شرایط دادخواست اعسار

اعسار چیست ؟ در تعریف اعسار میتوان گفت ، اعسار وضعیت شخصی است که  به دلیل نداشتن دارایی و یا دسترسی نداشتن به آنها ، توان پرداخت بدهکاری خود و یا هزینه دادرسی را ندارد. اعسار فقط از افرادی که مطابق قانون تجارت ، تاجر محسوب نمی شوند قابل پذیرش هست .بنابراین تاجر (مثل شرکت ها) نمی توانند دادخواست اعسار بدهند و در صورتیکه در پرداخت بدهکاری و یا هزینه دادرسی ناتوان باشند ، فقط می توانند دادخواست ورشکستگی طرح کنند.

انواع اعسار

در قوانین ما در دو حالت امکان اثبات اعسار و نداری در پرداخت پیش بینی شده است. که ما در این مقاله  که توسط وکیل حوزه اعسار در موسسه حقوقی اترس تهیه گشته به تشریح دادخواست اعسار میپردازیم

اعسار از پرداخت هزینه دادرسی

هزینه دادرسی به هزینه هایی  گفته می شود که برای رسیدگی قضایی توسط قوه قضاییه از طرفین پرونده گرفته می شود. هر شخص که خواهان دعوی (شروع کننده دعوی) یا تجدید نظرخواه باشد ، ابتدا می بایست هزینه دادرسی را پرداخت نماید و در صورتیکه بتواند حق خود را اثبات کند ، نهایتا طرف مقابل محکوم به پرداخت هزینه دادرسی می شود .

ممکن است حین طرح یک دعوی یا تجدیدنظرخواهی کردن ، شما توان پرداخت هزینه دادرسی را نداشته باشید .

در این شرایط قانون این امکان را داده است که در ضمن خواسته اصلی و در همان دادخواست ، تقاضای رسیدگی به عدم توانایی در پرداخت هزینه دادرسی و یا حکم به اعسار از پرداخت هزینه دادرسی را مطرح نمایید. مطابق قانون برای اثبات اعسار از پرداخت هزینه دادرسی می بایست شهادتنامه دو شاهد هم به پیوست دادخواست ، ارائه گردد .

در صورتیکه دادگاه ادعای ناتوانی در پرداخت هزینه دادرسی را بپذیرد ، وارد رسیدگی به خواسته اصلی دعوی می باشد و در صورتیکه آن را نپذیرد ، بدون وارد شدن به  خواسته اصلی ، دادخواست را رد می کند و در این صورت ،مدعی اعسار می تواند نسبت به رد شدن ادعای اعسار ، تجدیدنظرخواهی کند. در صورتیکه دادگاه تجدیدنظر هم رای به رد اعسار داد (تائید حکم بدوی) پرونده به دادگاه بدوی برمی گردد .

دادگاه ابلاغیه ای ارسال و اعلام می کند که هزینه دادرسی را واریز کنید . در صورتیکه هزینه دادرسی پرداخت نشد ، دادخواست رد می شود و به خواسته اصلی رسیدگی نمی شود.  ممکن است اعسار از پرداخت هزینه دادرسی فقط نسبت به بخشی از هزینه دادرسی پذیرفته شود به عنوان مثال خواهان دعوی از پرداخت  نیمی از هزینه دادرسی معاف شود و می بایست نیم دیگر را واریز نماید.

اعسار از پرداخت محکوم به

در صورتیکه بدهکار به موجب سند رسمی و یا حکم قطعی می بایست مبلغی را به طلبکار پرداخت کند و امکان پرداخت یکباره آن را ندارد می تواند دادخواست اعسار از پرداخت محکوم به بدهد. در صورت اثبات اعسار(ناتوانی در پرداخت یک دفعه ای ) دادگاه حکم به پرداخت قسطی مبلغ می دهد . دادگاه ها معمولا با توجه به توان مالی بدهکار (که اعسارش اثبات شده است) بخشی از مبلغ را به عنوان پیش پرداخت و مبلغ مشخصی را هر ماه یا هر چند ماه یک بار تعیین میکند. از سال ۱۳۹۸ به بعد با تصدی آقای سید ابراهیم رئیسی  بر دستگاه قضا براساس سیاست های حبس زدایی قوه قضاییه تا حد توان ، اعسار بدهکاران پذیرفته می شود .

بیشتر بدانیم : شرایط اثبات اعسار بدهکار مالی چیست

مهلت دادخواست اعسار چه قدر است

 به موجب ماده ۳ قانون نحوه اجرای محکومیت های مالی بدهکار می تواند ظرف ۳۰ روز از تاریخ ابلاغ اجرائیه ، ادعای عدم توان پرداخت به صورت یکجا نماید (دادخواست اعسار ثبت نماید) . دقت داشته باشیم که مبدا آغاز این ۳۰ روز ابلاغ اجرائیه است نه صدور یا ابلاغ رای قطعی. اگر ظرف این مدت دعوی اعسار طرح نشد ، طلبکار میتواند در خواست صدور دستور جلب بدهکار را از دادگاه بخواهد. سوالی که در اینجا مطرح می شود این است که در صورتیکه ظرف ۳۰ روز دعوی اعسار ثبت نشد چه می شود ؟

آیا امکان ثبت اعسار دیگر وجود ندارد؟

بعد از این مدت یک ماه نیز، امکان طرح ادعای اعسار وجود دارد و رسیدگی صورت میگیرد با این تفاوت که در مدت رسیدگی تا تعیین تکلیف نهایی بدهکار جلب و بازداشت می شود مگر اینکه به استناد ماده ۳ قانون نحوه اجرای محکومیت های مالی وثیقه یا ضامنی که به تشخیص قاضی مناسب هست بسپارد تا آزاد شود.

با توجه به مطالبی که گفته شد به عنوان جمع بندی این بخش باید گفت ، پس از ابلاغ اجرائیه ، بدهکار ۳۰ روز فرصت دارد تا دادخواست اعسار بدهد . درصورتیکه در این مدت دادخواست اعسار ثبت کرد ، تا رسیدگی نهایی به ادعای اعسار در مرحله دادگاه بدوی و تجدید نظر ، بدهکار جلب و بازداشت نمی شود .اگر اعسار او اثبات شود ، به صورت قسطی بدهی خود را پرداخت می نماید و در صورتیکه اعسارش رد شد و اموالی هم برای توقیف و مزایده نداشت ، تا پرداخت بدهی بازداشت می شود. در فرضی که بدهکار ظرف ۳۰ روز  از تاریخ ابلاغ اجرائیه دادخواست اعسار را ثبت نکرد ، بازداشت می شود مگر اینکه مال یا ضامنی بگذارد که آزاد می شود.

نکته مهم این است که در صورتی که اموالی از بدهکار پیدا شود ، توقیف و به فروش می رسد و فرقی نمیکند که معسر باشد یا نه (حکم اعسار گرفته باشد یا نه) مگر اینکه آن اموال جز مستثنیات دین او باشد که در ادامه به آن خواهیم پرداخت.

مهمترین نکات شهادت شاهد در دعوی اعسار

۱- مطابق ماده ۹ قانون نحوه محکومیت های مالی ، شاهدی که بر اعسار و ناتوانی بدهکار شهادت می دهد باید از شغل بدهکار، میزان درآمد ، نحوه امرار معاش ، اینکه چند سال بدهکار را می شناسد و مبلغی که بدهکار توان پرداخت آن را ندارد اطلاع داشته باشد.

۲- طلبکار حق دارد از شاهد سوالاتی را بپرسد. پیش از جلسه استماع شهادت شهود، اطلاعاتی که  دربند  ۱ به آن اشاره شد صورت کتبی در پرونده ثبت شده است . طلبکار می تواند سوالات مربوط به بند ۱ که در فرم چاپی شهادتنامه به آن اشاره شده است را مجددا در جلسه رسیدگی بپرسد .درصورتیکه شاهد ، دروغگو باشد ممکن است در پاسخ ، اطلاعات متعارض با آنچه که در شهادتنامه نوشته است بدهد . به عنوان مثال طلبکار با اجازه دادگاه می تواند از شاهد بپرسد میزان محکوم به و هزینه دادرسی  که شهادت میدهید بدهکار توان پرداخت آن را ندارد چه قدر است؟ یا از کجا می دانید که توان پرداخت را ندارد ؟

طلبکار  برای رد ادعای اعسار چه دفاعیاتی در دادگاه دارد

 ۱- طلبکار می تواند با اثبات مشاغلی که معمولا درآمد زا هست ، باعث رد دادخواست اعسار بدهکار شود . به عنوان مثال با جستجو در فهرست آگهی روزنامه رسمی مطلع شود  که آیا بدهکار در شرکتی مدیر هست یا نه و در صورتیکه دارای شرکت است ، افزایش سرمایه ای در شرکت صورت گرفته است یا نه؟  حسب تجربه ما در موسسه حقوقی اترس  همانطور که هنگام مشاوره حقوقی اعسار خدمت عزیزان گفته میشود ، هرچند که ممکن است این آگهی ها مستقیما موجب پیدا کردن و توقیف مالی از بدهکار نشود ولی می تواند موجب رد اعسار بدهکار شود و یا حداقل اگر اعسار او پذیرفته شد ، پیش پرداخت و اقساط بالاتری برای او تعیین شود.

۲- اگر ثابت شود که بدهکار قبلا اموالی داشته است ، بار اثبات اعسار با بدهکار است و در صورتیکه نتواند ناتوانی فعلی خود را اثبات کند ، ادعای اعسار او رد می شود . بنابراین طلبکار اگر نتوانست ، دارا بودن زمان حاضر بدهکار را اثبات کند ، می بایست تلاش کند ، دارا بودن سابق او را اثبات کند. به عنوان مثال درخواست استعلام از مالکیت قبلی خودرو یا املاک و یا گردش حساب بانکی سابق بدهکار را انجام دهد و اگر مشخصات اموالی که قبلا در مالکیت بدهکار بوده است را به دادگاه ارائه نماید.

۳- مطابق ماده ۷ قانون نحوه اجرای محکومیت های مالی ؛ اگر بدهکار در قبال بدهی که ایجاد شده است مالی را به دست آورده باشد به عنوان مثال بدهکار در قبال دادن چک به طلبکار اتومبیل او را خریداری و گرفته است ، در صورتی میتواند ادعا کند که الان معسر است که اثبات کند مالی که به دست آورده (در مثال ما اتومبیل) تلف شده است وگرنه دعوی اعسار او رد می شود . بنابراین اگر بدهکار در ازای بدهی که پیدا کرده است ، مالی به دست آورده است ، این موضوع باید در دفاعیات طلبکار مورد تاکید قرار گیرد.