تایید اقاله : اقاله یکی از شایع ترین روش های برهم زدن معاملات توسط طرفین آن معامله می باشد. بر اساس قانون اقاله دارای شرایط خاص می باشد که عدم اطلاع از آن می تواند منجر به وجود مشکلات اساسی در توافق طرفین و آثار آن گردد.
در این مقاله سعی داریم ضمن توضیح مفهوم اقاله به نکات حقوقی مربوط به تایید اقاله بپردازیم.
تعریف اقاله
بر اساس قانون عقود و قرارداد ها به سه روش از بین می روند:
- اقاله (تفاسخ) : از بین رفتن عقد با توافق طرفیین.
- فسخ: از بین بردن قرارداد توسط یکی از طرفین بر اساس اختیاری که در قانون یا قرارداد پیش بینی شده است.
- انفساخ: از بین رفتن خود به خود قرارداد که یا ناشی از توافق دو طرف می باشد و یا قانون.
اقاله در لغت به معنای مسامحه، اغماض، نادیده گرفتن و برهم زدن می باشد. در قانون مدنی ماده ۲۶۴ یکی از روش های پایان تعهدات دو طرف اقاله عنوان شده است.
به عبارت دیگر اقاله به معنای تراضی و توافق دو طرف معامله در برهم زدن معامله و از بین بردن آثار آن در آینده می باشد.
پس می توان گفت برای اقاله یک قرارداد و برهم زدن آن نیاز به موافقت دو طرف قرارداد داریم و در اقاله طرفین عقد و قراردادی که در گذشته منعقد نموده اند قطع و از ادامه آثار آن جلوگیری می کنند.
اقاله معامله جدید محسوب نمی شود بلکه از بین بردن عقد و آثار آن است و بر اساس قانون با هر لفظ و عملی که دلالت بر برهم زدن معامله داشته باشد قابلیت اعمال دارد.
شرایط طرح دعوای تایید اقاله
به طور خلاصه می توان ارکان دعوای تایید اقاله و شرایطی که لازمه ی طرح این دعوا می شود را به شرح ذیل توضیح دهیم:
- اثبات وقوع قرارداد فی مابین طرفین قرارداد
- اثبات تراضی طرفین مبنی بر برهم زدن قرارداد بعد از انعقاد آن
- عدم تغییر قیمت یا مبیع و کالای مورد معامله در زمان اقاله و به عبارتی عدم کم و زیاد شدن آن
هزینه طرح دعوای تایید اقاله
دعوای تایید اقاله از دعاوی مالی محسوب می شود که حسب مورد به مالی منقول و مالی غیرمنقول تقسیم می شود.
در صورتی که موضوع دعوا مربوط به مال منقول مانند خودرو و .. باشد مبلغ موضوع دعوا در این جا ارزش خودرو باید در دادخواست مشخص شود و هزینه دادرسی بر مبنای همان مبلغ محاسبه خواهد شد ولی اگر موضوع دعوای تایید اقاله مال غیرمنقول مانند ملک باشد هزینه دادرسی بر اساس ارزش منطقه ای ملک محاسبه و پرداخت می شود.
مرجع صالح در رسیدگی به دعوای تایید اقاله
اگر مال موضوع دعوای تایید اقاله منقول باشد دادگاه محل اقامت طرف مقابل که خوانده نامیده می شود یا محل انعقاد قرارداد یا محل اجرای تعهد صلاحیت رسیدگی به این دعوا را دارند اما در صورتی که مال موضوع دعوا غیرمنقول باشد، دادگاه محل وقوع مال غیر منقول صالح به رسیدگی است.
عقود و قرارداد هایی که قابل اقاله نیستند
بنا بر مصالح اجتماعی و حفظ نظم عمومی اقاله قرارداد های زیر بنا بر قانون امکان پذیر نمی باشد:
- عقد نکاح
- عقد وقف
- اقاله ضمان: البته در صورتی که کسی که از او ضمانت شده رضایت به اقاله داشته باشد ضمان می تواند اقاله شود.
- اقاله: خود اقاله قابل اقاله نیست چرا که با اقاله عقد و قرارداد از بین خواهد رفت و با اقاله ی اقاله قرارداد مجددا تشکیل نمی شود و در صورتی که طرفین قصد تشکیل مجدد قرارداد را داشته باشند می بایست دوباره قراراداد جدید تنظیم نمایند.
آثار اقاله
نکته مهم در این خصوص این که اقاله ناظر به آینده است و به گذشته سرایت نمی کند یعنی فرضا کسی که باغی را خریداری می کند و پس از یک سال قرارداد اقاله می شود خریدار در یک سال اخیر مالک ملک بوده و تمامی منافع باغ متعلق به او می باشد و از زمان اقاله منافع به فروشنده تعلق دارد.
بیشتر بدانیم : تفاوت اقاله قرارداد با فسخ چیست
پیش بینی وجه التزام در اقاله
یکی از سوالات پر تکرار در خصوص اقاله این است که آیا می توان در قرارداد اقاله شرط کرد در صورت تاخیر در بازپس دادن مورد معامله در مهلت تعیین شده طرف مقابل خسارت بپردازد؟
بر اساس رویه موجود به نظر می رسد برای اضافه نمودن شروط فرعی در اقاله منع قانونی وجود ندارد.
تاثیر افزایش قیمت در اقاله
بر اساس قانون اگر مالک مالی در مال تغییراتی ایجاد نماید که منجر به افزایش قیمت آن شود پس از اقاله این افزایش می بایست به او پرداخت شود.
برای مثال خودرویی خریده شده و مالک آن را تعمیر نموده است.
توجه داشته باشد افزایش قیمتی که ارتباط با مالک ندارد برای مثال افزایش قیمت ناشی از تورم موضوع بحث مورد نظر نمی باشد ولی طرفین می توانند خلاف این مورد را با یک دیگر توافق نمایند و حتی در صورت افزایش قیمت به سبب تورم نیز مالک را مستحق دریافت آن بدانند.
قابلیت به ارث رسیدن اقاله
اقاله پس از فوت به ورثه انتقال پیدا نمی کند چرا که برای اقاله نیاز به دو اراده برای برهم زدن عقد داریم البته ورثه می توانند با شرایط جدید مال مورد معامله را در قالب قرارداد جدید به طرف اول منتقل نمایند.
قابلیت اعطای وکالت در اقاله
وکالت دادن به طرف مقابل مبنی بر این که هر زمان خواست معامله را از طرف خودش اصالتا و از طرف مقابل با وکالتی که دارد اقاله کند صحیح نیست به نوعی می توان گفت حتی با وجود اعطای وکالت، اقاله با خود صحیح نیست.
امکان اقاله در مال مشاع
در صورت قابل تقسیم بودن مال مورد معامله هر یک از شرکا می تواند در فروش مال مشاع سهم خود را اقاله نماید.
پرسش و پاسخ حقوقی درباره تایید اقاله
با توجه به توضیحات ارائه شده و پیچیدگی های خاص هر موضوع بهتر است در زمان تنظیم قرارداد برای چگونگی پیش بینی این شرط به گونه ای که پس از آن ابهام و ایرادی متوجه قصد شما نشود بهتر است با وکلای متخصص در این زمینه مشورت نمایید.
همچنین طرح دعوای تایید اقاله توسط متخصصین این امر که به پیچیدگی های خاص موضوع آگاه هستند می تواند شما را در اخذ نتیجه بهتر یاری نمایید.