دعوای تقابل: در این نوشتار سعی داریم ابتدا به مفهوم دعوای متقابل را بپردازیم و سپس با ذکر مثال نحوه طرح این دعوا، ویژگی های خاص و موارد کاربرد این نوع دعوا را توضیح خواهیم داد.
تعریف دعوای متقابل
پس از اینکه کسی که ادعای حقی برای خود دارد دادخواست خود را به دادگاه ارسال نمود دادخواست او بررسی می شود و پس از آن جلسه رسیدگی برای حضور دو طرف در دادگاه تشکیل می شود.
کسی که دادخواست علیه او مطرح شده که در اصطلاح به او خوانده دعوا گفته می شود می تواند تا آخر جلسه ای که برای رسیدگی به ادعای طرف مقابل که در اصطلاح خواهان نامیده می شود تشکیل شده است دعوای تقابل خود را با شرایطی که در ادامه گفته خواهد شد تا آخر جلسه اول رسیدگی به دادگاه تقدیم کند.
به عبارت دیگر دعوای تقابل از جانب خوانده دعوا یعنی کسی که دادخواست علیه او مطرح شده است و در مقابل ادعای طرف مقابل دعوا (خواهان) در همان دادگاهی که در حال رسیدگی به دعواست مطرح می شود.
شرایط دعوای تقابل
اولین شرط طرح نمودن دعوای تقابل این است که این دعوا تنها از طرف کسی که علیه او دعوا در دادگاه مطرح شده و در حال رسیدگی است یا به اصطلاح همان خوانده دعوا مطرح می شود.
سوال. آیا کسی که در دعوا جلب ثالث شده است نیز می تواند دعوای تقابل را مطرح کند؟
در ابتدا لازم به توضیح است جلب ثالث موقعیتی است که در آن هر یک از طرفین در صورتی که برای ادامه رسیدگی به حضور طرف دیگری نیاز داشته باشند نفر سومی را به دادگاه معرفی می نمایند که در اصطلاح به نفر سوم مجلوب ثالث می گویند.
در این مورد باید گفت بر اساس قانون نفر سوم یا همان مجلوب ثالث می تواند علیه کسی که او را وارد رسیدگی کرده است دعوای متقابل مطرح کند مگر این که کسی که او را به دادگاه معرفی کرده است قصد داشته که نفر سوم به نفع او در دادگاه حضور داشته باشد و به عبارتی برای بالا بردن شانس پیروزی خود او را وارد جریان رسیدگی کرده است که در این صورت دیگر این فرد نمی تواند اقدام به طرح دعوای تقابل کند.
در مواردی ممکن است پس از این که دعوایی در دادگاه علیه کسی مطرح شد نفر سومی به این دلیل که موضوع به او مربوط است وارد رسیدگی شود که به این مورد دعوای ورود ثالث گفته می شود.
سوال آیا دو طرف پرونده می توانند علیه کسی که به عنوان نفر سوم وارد دعوا شده است دعوای تقابل مطرح کنند؟
در این مورد باید دو حالت را در نظر بگیریم:
زمانی که کسی پس از اطلاع جریان پرونده معتقد باشد موضوعی که بر اساس آن پرونده تشکیل شده به او ارتباط دارد و کلا خود را در آن موضوع صاحب حق در نظر بگیرد در این مورد می توان گفت به نوعی علیه دو طرف پرونده ادعایی مطرح شده است و آن ها می توانند علیه کسی که وارد پرونده و دعوا شده است دادخواست تقابل مطرح کنند.
حالت دوم زمانی است که کسی وارد دعوا می شود که به پیروز شدن یکی از دو طرف پرونده کمک کند در این صورت نه کسی که وارد دعوا شده می تواند دادخواست تقابل مطرح کند و نه دو طرف پرونده می توانند علیه او دادخواست تقابل به دادگاه ارائه کنند.
زمان طرح دادخواست تقابل
بر اساس قانون کسی که می خواهد دادخواست تقابل به دادگاه ارسال کند از زمان اطلاع از این موضوع که کسی از او شکایت و علیه او دادخواست داده است تا زمانی که جلسه رسیدگی در دادگاه به موضوع شکایت طرف مقابل برای اولین بار تشکیل شده تمام شود می تواند دادخواست تقابل خود را به همان شعبه ارسال کند.
در صورتی که پس از مهلت مشخص شده در قانون ( بعد از تمام شدن جلسه اول رسیدگی) دادخواست تقابل به دادگاه ارائه شود، در صورتی که بر اساس قانون رسیدگی به موضوع در این دادگاه امکان پذیر باشد به عنوان یک دادخواست جداگانه پرونده جدید بررسی می گردد.
زمانی که خوانده دعوا قبل تشکیل جلسه رسیدگی به پرونده دادخواست تقابل به دادگاه ارسال می کند در جلسه ای که برای رسیدگی مشخص می شود به هر دو پرونده با هم رسیدگی خواهد شد ولی در صورتی که این دادخواست در جلسه رسیدگی مطرح شود و طرف مقابل امکان پاسخگویی به موضوع را نداشته باشد به درخواست او جلسه رسیدگی برای روز دیگری تعیین می شود.
اگر بررسی دادخواست تقابل در حوزه صلاحیت دادگاه نباشد یعنی بر اساس قانون آن شعبه شایستگی رسیدگی به پرونده را نداشته باشد باید پرونده مربوط به دادخواست تقابل به دادگاهی که قانونا می تواند موضوع را بررسی کند فرستاده شود.
در این حالت دو پرونده از یک دیگر جدا شده و پس از بررسی دادخواست تقابل در دادگاه دیگر نتیجه به این دادگاه ارسال و سپس در مورد پرونده اول نیز رسیدگی انجام می شود.
نکته قابل توجه این است که در صورت طرح پرونده در دادگاه و تنظیم دادخواست و ارائه آن از طرف خوانده دعوا در صورت صرف نظر کردن کسی که دادخواست اولیه را در دادگاه مطرح نموده است یا به اصطلاح خواهان رسیدگی به دعوای تقابل انجام می شود.
به عبارت دیگر اگرچه خوانده دعوا در مرحله اول برای دفاع در برابر دادخواست ارائه شده علیه او اقدام به طرح پرونده تقابل نموده است ولی با توجه به این که دعوای تقابل تمامی شرایط یک دادخواست و دعوای کامل را دارد مختومه شدن پرونده اصلی تاثیری در رسیدگی به آن ناشته و شعبه دادگاه مکلف به رسیدگی و صدور رای راجع به آن می باشد.
سوال. آیا در هر مرحله خوانده آن مرحله از رسیدگی می تواند دادخواست تقابل مطرح کند؟
تنها در صورتی که پرونده در مرحله رسیدگی اولیه می باشد امکان طرح دادخواست تقابل وجود دارد و در مراحل دیگر که تجدیدنظر و فرجام نام دارد چنین امکانی برای خوانده دعوا وجود ندارد.
باید توجه داشت در صورتی که خواهان پرونده چند نفر باشند به عبارتی دادخواست از طرف چند نفر ارسال شده خوانده می تواند دعوای تقابل خود را تنها نسبت به یکی از افرادی که عیه او دادخواست مطرح نموده ارائه کند و الزامی به طرف قراردادن همه افراد ندارد.
بیشتر بدانیم : نحوه رسیدگی به دعوی ورود ثالث چگونه است؟
پرسش و پاسخ درباره دعوای تقابل
برای انتخاب بهترین شیوه دفاع از دعوایی که علیه شما مطرح شده و کسب بهترین نتیجه بهتر است با وکلای دادگستری که تخصص و اطلاعات لازم را در این زمینه دارا می باشند مشورت نمایید.
نویسنده : سرکار خانم وکیل زهرا ایرانپور