ممانعت از حق : در این مقاله قصد داریم به توضیح دعوای ممانعت از حق بپردازیم پس از مطالعه این مقاله شما با کلیات و موارد طرح در این دعوای ملکی و همچنین راه های اثبات آن آشنا خواهید شد.
دعوای ممانعت از حق چیست؟
در صورتی که کسی مانع استفاده از حقوق قانونی شخص در ملکی شود، این رفتار ممانعت از حق نامیده می شود.
منظور از حقوق قانونی حق ارتفاع و ارتفاقی که برای کسی در ملک دیگری ایجاد شده است.
- حق ارتفاق: یعنی حقی که کسی در ملک دیگری دارد مانند حق عبور از ملک دیگری، حق داشتن در، پنجره و…
- حق انتفاع: یعنی شخص می تواند از مالی (مانند زمین، باغ، ملک و … ) که متعلق به دیگری است یا مالک خاصی ندارد صرفا استفاده کند و نه اینکه مالک منافع آن شود.
بنابراین کسی که سال ها از ملک دیگری عبور می کرد تا به زمین خود برسد یا آب مورد نیاز زمین خود را از زمین دیگری عبور میداده و در حال حاضر مالک زمین مانع عبور او یا مانع عبور آب شده باشد او می تواند دعوای رفع ممانعت از حق بخواهد.
تفاوت تصرف عدوانی، ممانعت از حق و مزاحمت از حق
در تصرف عدوانی طرف دعوا کسی است که عامدانه ملک را از تصرف کسی خارج نموده و خود اقدام به تصرف آن نموده است مانند اینکه پارکینگ متعلق به دیگری را تصرف کرده و مانع استفاده مالک آن گردد.
در ممانعت از حق کسی که اقدام به ممانعت از حق نموده متصرف ملک نمی شود اما به طور کلی مانع بهره مندی استفاده کننده از حق می شود به طوری که استفاده متصرف از مال غیر ممکن می شود.
برای مثال کسی مانع ورود یا مانع پارک خودرو همسایه می شود یا از ورود آب به زمین همسایه جلوگیری می نماید.
در مزاحمت از حق نیز طرف دعوا مال را از تصرف دیگری خارج نمی کند بلکه یک اختلال جزیی و مزاحمت برای متصرف ملک ایجاد می کند تا متصرف نتواند به طور کامل از حق خود بهره مند شود مانند موردی که مصالح ساختمانی جلوی درب منزل یا ساختمان دیگری خالی شود.
سوال: آیا امکان طرح همزمان این سه دعوا با یک دیگر وجود دارد؟
خیر طرح همزمان دعوای رفع تصرف عدوانی، رفع ممانعت از حق و رفع مزاحمت قابلیت شنیده شدن توسط دادگاه ندارد چرا که هر یک از آن ها دارای آثاری متفاوتی می باشند.
لازم به ذکر است بر اساس قانون خواهان نمی تواند همزمان دعوای اثبات حق ارتفاق یا حق انتفاع و رفع ممانعت از حق در دادگاه مطرح کند و در صورت طرح همزمان دادگاه به هیچ یک از آن ها رسیدگی نخواهد کرد و در این پرونده قرار عدم استماع دعوا صادر می گردد.
امکان طرح دعوای ممانعت از حق در املاک مشاع
ملک مشاع ملکی است که مالکین متعدد هر یک در آن سهمی دارند. این حالت هم شامل مواردی می شود که چند نفر بدون اراده خود در مالی شریک می شوند مانند موردی که ملکی به ورثه به ارث می رسد و همگی شریک در آن ملک محسوب می شوند و هم موردی که چند نفر به طور ارادی در یک مال شریک می باشد.
در صورتی که ملکی مورد استفاده چند نفر باشد مانند زمانی که حق ارتفاق یا انتفاع در ملک دیگری داشته باشند و یکی از شرکا مانع استفاده دیگری از این حق گردند عمل ایشان در حکم ممانعت از حق بوده و اگر مزاحمتی برای استفاده کنندگان ایجاد نماید عمل او در حکم مزاحمت از حق می باشد.
دادگاه صالح برای رسیدگی به دعوای ممانعت از حق
دادگاه صالح برای رسیدگی بر اساس قانون دادگاه محل وقوع ملک می باشد.
طرفین دعوای ممانعت از حق
- خواهان دعوا: صاحب حق انتفاع یا ارتفاق است که از حق خود محروم شده است.
- خوانده دعوا: کسی است که مانع استفاده خواهان از حقوق خود شده است.
بیشتر بدانیم : مزاحمت ملکی چیست ؟
راه های اثبات دعوای ممانعت از حق
در این دعوا لازم است:
اولا خواهان دعوا ثابت نماید که از حق مورد نظر که با ممانعت طرف دعوا مواجه شده است استفاده می نموده. مانند اثبات اینکه ملک مجاور محل عبور برای ورود به ملک او بوده است.
سوال. خواهان چه مدت باید سابقه استفاده از حق ارتفاق یا انتفاع داشته باشد تا بتواند دعوای رفع ممانعت از حق مطرح کند؟
قانون در این باره زمانی را مشخص ننموده است و این موضوع بر عهده دادگاه گذاشته شده که چه مدت را به عنوان سابقه تصرف معتبر بداند.
ثانیا باید ثابت شود که خوانده از حق خواهان (ارتفاع یا اتفاق) جلوگیری نموده است. برای مثال خواهان را از ملکی که به عنوان حق انتفاع داشته خارج کرده است.
ثالثا باید برای دادگاه اثبات شود که این ممانعت از حق بدون رضایت خواهان بوده است.
لازم به ذکر است در این دعوا دادگاه وارد دلایل مالکیت خواهان نمی شود همانطور که دلایل خوانده در خصوص مالکیت او بر ملک تاثیری در نتیجه رسیدگی ندارد.
ممانعت شخص از حق ممکن است دارای جنبه کیفری هم باشد در این صورت مالکیت خواهان و اثبات عدوانی بودن عمل خوانده ضروری می باشد.
اجرای حکم دادگاه
در صورت صدور رای دادگاه به تشخیص دعوای ممانعت از حق، حکم صادر شده بلافاصله با دستور مستقیم دادگاه صادرکننده رای به نیروی انتظامی یا اجرای احکام بدون نیاز به تقاضای صدور اجرائیه اجرا می شود و تجدیدنظر خواهی طرف مقابل تاثیری در اجرای رای ندارد.
زمانی که اجرای حکم رفع ممانعت از حق مستلزم خراب نمودن بنایی باشد و واحد اجرای احکام چاره ای جز این نداشته باشد در این صورت خراب نمودن بنا به میزان متعارف بدون اشکال است و ضرورتی به اشاره دادگاه مبنی بر اجازه چنین موردی در حکم نمی باشد.
سوال. در صورتی که کسی برای ساخت و ساز یا تعمیر ساختمان خود نیاز به ورود به ملک کنار خود داشته ولی همسایه از ورود او ممانعت به عمل می آورد آیا می تواند رفع ممانعت همسایه را از دادگاه درخواست نماید؟
در این مورد بر اساس نظریه مشورتی عنوان شده که در صورت اختلاف بین سازندگان ساختمان با املاک کنار خود چنانچه مطابق مقررات شهرسازی انجام این اقدامات ضروری بوده یا تعمیر ساختمان برای حفظ ملک و یا دفع ضرر جانی و مالی ضرورت داشته باشد در این صورت الزام مالک ملک همسایه جهت استفاده از ملک او برای اقدامات گفته شده برای مدت زمان متعارف امکان پذیر می باشد.
پرسش و پاسخ با وکیل درباره ممانعت از حق
نظر به گستردگی قوانین و مقررات و مشابهت دعاوی ملکی با یک دیگر بهتر است در مواجهه با این دعاوی چه طرح آن یا دفاع در مقابل آن از وکیل متخصص حوزه ملک و زمین در این زمینه مشورت نمایید.