فسخ قرارداد ارفاقی : قرارداد ارفاقی قراردادی است که بین تاجر ورشکسته و طلبکاران برای ادامه ی فعالیت تجاری تاجر بسته می شود. در واقع یک فرصت دوباره برای تاجر هست تا با تمام توان به فعالیت خود بازگردد و با تجارتی که انجام میدهد ، بتواند بدهی های خود به طلبکاران پرداخت کند. در این نوشته که مطابق پرونده های وکلای حوزه شرکتهای مؤسسه اترس قرار دارد، موارد بطلان و فسخ قرارداد ارفاقی و نتایج بطلان و فسخ را مورد بررسی قرار می دهیم.
ابطال قرارداد ارفاقی
قبل از اینکه از ابطال قرارداد ارفاقی صحبت کنیم ، باید یادآور شویم که بر اساس قانون تجارت ، ابطال و یا اعلام بطلان قرارداد ارفاقی با بطلان قانون مدنی فرق می کند .
اولا که بعد از ابطال قرارداد ارفاقی معاملات تاجر باطل نمی شود مگر آنکه به قصد ضرر رساندن به طلبکاران باشد و دوما این بطلان ، از نوع بطلان نسبی است یعنی فقط طلبکارانی که از آن معاملات لطمه خورده اند می توانند از دادگاه ، درخواست ابطال این معامله را انجام دهند .
قرارداد ارفاقی در موارد زیر باطل است
الف) در صورتی که تاجر به ورشکستگی به تقلب محکوم شود. محکومیت تاجر به ورشکستگی به تقلب نشان میدهد که قرارداد ارفاقی باید باطل شود. یعنی چه الان بعد از قرارداد ارفاقی محکوم شود و چه معلوم شود قبل از قرارداد ارفاقی ورشکسته ی به تقلب بوده است، قرارداد ارفاقی باطل می شود.
ب) در صورتی که بعد از انعقاد قرارداد ارفاقی و تصدیق دادگاه معلوم شود که در میزان دارایی و قروض تاجر حیله و تقلبی به کار رفته است و میزان واقعی ذکر نشده باشد، قرارداد ارفاقی باطل است. چون این موضوع باعث می شود که یک طرف قرارداد یعنی طلبکاران دچار اشتباه شده باشند؛ چون با عدم اطلاع از این موضوع، قرارداد را امضا کرده اند.
دلیل دیگر ابطال این قرارداد تقلب است و تقلب هم موضوعی است که مخالف نظم عمومی و در نهایت مضر به صحت قرارداد هست. در واقع قرارداد ارفاقی بعد از اینکه مورد تصدیق و تایید دادگاه قرار میگیرد نسبت به طلبکارانی که آن را امضا کرده اند، قطعی می باشد.
اما در جایی که شرایط مورد توافق توسط تاجر انجام نشود، برای طلبکارها حق فسخ قرارداد ارفاقی ایجاد می شود.
با این وجود مطابق ماده ۴۹۵ قانون تجارت در حالتی که تمام یا قسمتی از قرارداد ارفاقی را یک یا چند نفر ضمانت کرده باشند، در صورتی که تاجر قرارداد را اجرا نکند، طلبکارها می توانند اجرای قرارداد را از ضامن ها بخواهند و در این حالت آن قسمتی از قرارداد که ضامن نداشته باشد، فسخ می شود.
بیشتر بدانیم : طرفین دعوا برای ابطال سند رسمی مالکیت چه کسانی هستند
آثار بطلان و فسخ قراداد ارفاقی
در صورتی که دادگاه حکم بر فسخ قرارداد ارفاقی یا بطلان آن بدهد، کلیه ی آثار قرارداد ارفاقی از بین می رود. در واقع آثار بطلان یا فسخ قرارداد ارفاقی عبارتند از:
اعاده ی وضعیت ورشکستگی تاجر
در واقع بر اساس ماده ۴۹۷، ۴۹۸ و ۴۹۹ قانون تجارت، دادگاه در این حالت مجددا عضو ناظر و مدیر تصفیه ای را تعیین می کند و اقدامات تامینی(پیشگیرانه) و مهر و موم اموال انجام می شود.
همچنین اقدامات لازم برای ادامه ی عملیات تصفیه (فروش اموال تاجر و پرداخت طلب طلبکاران) به سرعت صورت می گیرد. در نتیجه تاجر ورشکسته دوباره از مداخله در اموال خودش ممنوع می شود.
از بین رفتن ضمانت ها و سقوط تعهدات ضامنین
چون ضمانت این افراد در فرض صحیح بودن قرارداد ارفاقی بوده است. در نتیجه حالا که قرارداد باطل یا فسخ شده است، دلیلی برای بقای ضمانت ضامن ها باقی نمی مان و ضمانت های ضامنین بی اثر می شود.
بیشتر بدانیم : تبعات نقض تعهدات در قرارداد چیست
وضعیت قراردادهای بعد از قرارداد ارفاقی
قراردادهایی که تاجر ورشکسته بعد از قرارداد ارفاقی انجام داده، تا زمان بطلان یا فسخ صحیح هستند.: یعنی بطلان یا فسخ قرارداد ارفاقی موجب نمی شود این قراردادها باطل بشوند.
بر اساس ماده ۵۰۰ قانون تجارت معاملاتی که تاجر ورشکسته بعد از صدور حکم راجع به تصدیق قرارداد ارفاقی تا صدور حکم بطلان یا فسخ قرارداد انجام داده، باطل نمی شوند، مگر اینکه معلوم شود این قراردادها به قصد ضرر زدن به طلبکاران بوده و به علاوه در عمل هم مضر واقع شوند.
نکته ی مهم : بطلان یا فسخ قرارداد ارفاقی موجب بطلان قراردادهایی که تاجر پس از قرارداد ارفاقی منعقد نموده است ، نمی شود و علت آن حمایت از حقوق اشخاص ثالثی که طرف معامله قرارگرفته اند هست .
فروش اموال تاجر ورشکسته و تقسیم حاصل فروش بین طلبکاران
پس از ابطال یا فسخ قرارداد ارفاقی ، تصفیه امور تاجر ورشکسته به طور کامل انجام می شود و دارایی تاجر بین طلبکاران تقسیم می شود. اموال تاجر بین طلبکارانی که قرارداد ارفاقی را امضا کرده است و همچنین طلبکارهایی که بعد از قرارداد ارفاقی طلبکار شده اند، تقسیم می شوند.
البته باید اضافه کنیم اگر طلبکاران ارفاقی بعد از توقف تاجر تا زمان فسخ یا ابطال چیزی گرفته اند، این مبلغ از چیزی که بعدا قرار هست به آنها برسد، کم می شود.
بیشتر بدانیم : اثر صدور حکم ورشکستگی برای تاجر چه میباشد
تعقیب کیفری تاجر
از نتایج قانونی بطلان و فسخ قرارداد ارفاقی این است که اگر تقلب تاجر اثبات بشه، به عنوان ورشکسته ی به تقلب تحت تعقیب قضایی قرار میگیرد.
سخن آخر آنکه در این مطلب به شرایط و مواردی که موجب ابطال و فسخ قرارداد ارفاقی تاجر ورشکسته منتهی می شد ، پرداختیم .
توصیه همیشگی ما این است برای اقدامات قانونی خود را پیش از انجام با وکلای مجرب مشورت کنید.