سقط قانونی جنین چگونه امکان‌پذیر است؟

سقط قانونی جنین : سقط جنین یکی از مباحث پیچیده و حساس در نظام‌های حقوقی مختلف است که مسائل حقوقی، پزشکی، اخلاقی و اجتماعی را به‌طور همزمان در بر می‌گیرد.

در ایران، سقط جنین تحت شرایط خاصی و با رعایت مقررات ویژه‌ای که قانون‌گذار تعیین کرده، امکان‌پذیر است. برای سقط جنین به صورت قانونی باید شرایطی که در مواد قانونی بیان شده است وجود داشته باشد و همچنین مجوزهای لازم  برای آن دریافت شود.

در غیر این صورت سقط جنین تبدیل به یک عنوان مجرمانه در قوانین و مقررات کیفری میشود. پس در ادامه این گفتار با بررسی قوانین و مقررات این حوزه به احراز شرایط و نحوه دریافت مجوزهای لازم برای آن خواهیم پرداخت.

سقط جنین به چه معناست؟

سقط جنین به معنای پایان دادن به بارداری پیش از قابلیت زیست‌پذیری جنین است. قانونگذار برای نظم دهی به این اقدام به وضع قوانین مختلفی در این زمینه کرده است.

سقط جنین در ایران به دو صورت قانونی و غیرقانونی صورت میگیرد. برای سقط قانونی جنین باید شرایطی که قانونگذار مشخص کرده است وجود داشته باشد و انجام غیرقانونی آن جرم سقط جنین بوده و برای مرتکبین مجازات مقرر شده در قانون را در پی خواهد داشت.

شرایط سقط قانونی جنین در ایران

سقط قانونی در ایران صرفاً در شرایط خاصی امکان‌پذیر است که باید توسط مراجع معتبر پزشکی و قضایی تأیید شود. این شرایط شامل موارد زیر است:

تهدید جان مادر

اگر ادامه بارداری به‌طور جدی جان مادر را به خطر بیندازد، سقط قانونی مجاز است. البته نباید هیچ راه دیگری برای حفظ جان مادر وجود داشته باشد. این موضوع به تأیید پزشک معالج و کمیسیون‌های پزشکی نیاز دارد.

نقایص شدید جنینی

اگر جنین دارای نقایص جسمی یا ذهنی شدید باشد که ادامه زندگی برای او غیرممکن یا بسیار دشوار باشد، امکان سقط وجود دارد. نمونه‌هایی از این نقایص شامل بیماری‌های ژنتیکی مانند سندروم داون پیشرفته، آنانسفالی و بیماری‌های قلبی شدید است.

شرایط زمانی

بر اساس دستورالعمل‌های قانونی، سقط جنین صرفاً تا پیش از چهارماهگی یا ۱۲۰ روزگی که به تعبیر فقهی زمان “دمیده شدن روح” است، مجاز است. پس از گذشت این زمان، حتی در صورتی که شرایط بالا نیز وجود داشته باشد امکان سقط قانونی جنین وجود نخواهد داشت.

بیشتر بدانیم : جرم دخالت غیر مجاز در امر پزشکی چیست؟

مراحل سقط قانونی جنین

فرایند درخواست سقط قانونی معمولاً شامل مراحل زیر است:

• مشاوره با پزشک متخصص: مادر باردار ابتدا باید به پزشک متخصص زنان و زایمان مراجعه کند و وضعیت خود را توضیح دهد. پزشک معاینات لازم را انجام داده و در صورت تشخیص شرایطی که بیان کردیم، به مادر بگوید که برای انجام مراحل قانونی اقدام نماید.
• ثبت درخواست در پزشکی قانونی: برای دریافت مجوزهای قانونی باید این درخواست در پزشکی قانونی ثبت شود. برای این کار تنها لازم است به پزشکی قانونی شهر خود مراجعه کرده و فرم درخواست را به همراه مدارک مورد نیاز به ثبت برسانید.
• تشکیل در کمیسیون پزشکی: کمیسیون سقط قانونی که در تمام مراکز پزشکی قانونی وجود دارد، پرونده را بررسی کرده و در صورت احراز شرایط، مجوز سقط قانونی را صادر می‌کند. در صورتی که نظر این کمیسیون عدم صدور مجوز باشد، ظرف یک هفته امکان اعتراض به آن وجود خواهد داشت.
• انجام سقط در مراکز مجاز: برای اجرای سقط قانونی نیاز است که به مراکز پزشکی مجاز مراجعه نمایید. البته بهتر است بدانید که این مجوز تنها ۱۵ روز دارای اعتبار است پس باید در سریع ترین زمان ممکن اقدامات مقتضی صورت بگیرد.

مدارک لازم برای دریافت مجوز سقط قانونی جنین

برای انجام سقط قانونی، مدارک زیر مورد نیاز است:

• گواهی پزشک معالج: پزشک باید وضعیت مادر یا جنین را تشریح کرده و دلایل درخواست سقط را بیان کند. این مدرک میتواند برای دریافت مجوز کمک کننده باشد اما نیاز قطعی به آن وجود ندارد.
• تصاویر پزشکی از جنین: مانند سونوگرافی یا سایر آزمایش‌های تخصصی که وضعیت ناهنجاری و نواقص جنین را مشخص کند. بهتر است هرچه تصویر برداری که از ابتدای بارداری گرفته شده است را در پرونده درج نمایید.
• مدارک اثبات کننده بیماری مادر: این مدارک در صورتی نیاز است که علت سقط جنین تهدید جان مادر باشد.

مجازات‌های مربوط به سقط غیرقانونی

قانون مجازات اسلامی برای سقط غیرقانونی، مجازات‌های سنگینی در نظر گرفته است. این مجازات‌ها بسته به اینکه اقدام توسط مادر، پزشک، پدر یا فرد دیگری انجام شده باشد، متفاوت است.

مجازات های تعیین شده برای ارتکاب این جرم به شرح زیر میباشد و بهتر است برای بررسی میزان و نحوه مجازات از مشاوره حقوقی کیفری راهنمایی بگیرید.

• پرداخت دیه: که بسته به مرحله رشد جنین تعیین می‌شود.
• حبس تعزیری: برای پدر و پزشکانی که خارج از ضوابط قانونی اقدام به سقط کنند. مجازات حبس به هیچ وجه برای مادر در نظر گرفته نخواهد شد و ممکن است با توجه به شرایط مسئولیت پرداخت دیه داشته باشد.
• تعلیق پروانه پزشکی: در موارد تخلفات شدید، پروانه طبابت پزشک ممکن است تعلیق یا لغو شود.

سقط جنین تا چند ماهگی مجاز است؟

همانگونه که در بررسی شرایط سقط قانونی جنین بیان کردیم سقط مجاز جنین تا زمانی امکان پذیر است که روح در بدن آن دمیده نشده باشد.

دمیده شدن روح بر اساس قوانین و منابع فقهی در 4 ماهگی یا همان ۱۲۰ روزگی در جنین دمیده میشود و در این صورت به هیچ عنوان امکان سقط قانونی وجود نخواهد داشت.

آیا اجازه پدر برای سقط جنین لازم است؟

در گذشته رضایت پدر شرط لازم برای سقط مجاز جنین نبود اما با تصویب قانون حمایت از خانواده و جوانی جمعیت، رضایت پدر برای سقط نیز یکی از شروط پذیرفته شدن درخواست مجوز برای سقط جنین میباشد.

چالش های موجود برای سقط جنین به صورت قانونی

برای اجرای سقط قانونی جنین در بسیاری از موارد چالش برای والدین به وجود می آید که به برخی از آنها اشاره خواهیم کرد.

• محدودیت‌های زمانی: در برخی از موارد ممکن است خطرات جانی برای مادر یا مشاهده شدن برخی نواقص در جنین پس از چهار ماهگی که مهمترین شرط سقط قانونی میباشد رخ دهد که انجام این اقدام را غیر ممکن میسازد.
• مشکلات اثبات شرایط: تهیه مدارک و مستندات پزشکی گاهی برای متقاضیان دشوار و زمان بر بوده که ممکن است تداخل با مهلت باقی مانده تا زمان قانونی داشته باشد.