عزل وصی از وصایت : در این مقاله سعی داریم ابتدا به تعریف وصی و وظایف او و سپس به نکات حقوقی مربوط به عزل او بپردازیم:
وصی به چه کسی گفته می شود؟
وصی کسی است که از جانب دیگری که به او موصی گفته می شود برای انجام بعضی کارهای بعد از فوت موصی تعیین می شود.
بنابراین وصی نه از طرف دادگاه انتخاب می شود و نه بر اساس قانون.
حدود اختیارات وصی
موصی برای چه کارهایی می تواند برای بعد از فوت خود وصی تعیین نماید؟
- موصی می تواند کسی را برای اداره ی اموال، تصفیه ترکه، اجرای تشریفات مذهبی یا کفن و دفن خود به عنوان وصی تعیین نماید.
- موصی فردی را به عنوان وصی برای سرپرستی و اداره اموال افراد تحت سرپرستی خود مشخص کند.
توجه داشته باشید هیچ کسی به غیر از پدر و پدربزرگ فرزند نمی توانند برای فرزند خردسال وصی تعیین کند حتی مادر فرزند.
در صورت وجود یکی از پدر یا پدربزرگ دیگری نمی تواند برای فرزند خردسال وصی تعیین نماید.
عزل وصی در دادگاه
چه کسانی می توانند عزل وصی را از دادگاه درخواست کنند؟
هر یک از ورثه کسی که فوت شده یا کسی که به عنوان ناظر وصی مشخص شده و یا حتی در مواردی طلبکاران می توانند با وجود شرایطی تایید عزل وصی را از دادگاه درخواست کنند.
دادگاه به موضوع رسیدگی می کند و در صورت تخلف وصی یا خیانت در امانت یا کوتاهی در انجام وظیفه خود حکم به عزل وصی صادر می شود.
هزینه طرح دعوای عزل وصی
دعوای عزل وصی یک دعوای غیر مالی به حساب می آید و بنابراین بر اساس تعرفه در نظر گرفته شده برای طرح این دعوا هزینه مشخصی پرداخت خواهد شد این در حالیست که در دعاوی مالی با توجه به مبلغ موضوع پرونده می بایست درصدی از مبلغ به عنوان هزینه دادرسی به دادگستری پرداخت شود.
دادگاه صلح برای رسیدگی
چه دادگاهی می تواند به دعوای عزل وصی رسیدگی نماید؟
در صورتی که وصی برای انجام کارهای موصی مانند تصفیه ترکه، اداره یک سوم اموال موصی یا کفن و دفن و دیگر واجبات دینی او از طرف موصی انتخاب شده باشد و تخلفی صورت بگیرد:
الف) در صورتی که ترکه تقسیم نشده باشد : دادگاه محل آخرین اقامتگاه موصی می تواند به موضوع رسیدگی نماید
ب) در صورتی که ترکه تقسیم شده باشد: دادگاهی صلاحیت رسیدگی به موضوع را دارد که وصی در آن محل اقامت داشته باشد.
اگر وصی برای سرپرستی و اداره اموال شخص محجوری که به تنهایی نمی تواند امور خود را اداره کند مشخص شده باشد و مرتکب تخلف شده باشد دادگاه خانواده به موضوع رسیدگی خواهد نمود.
بیشتر بدانیم : شرایط صحت وصیت تملیکی چیست
آیا اشتباه غیر عمدی وصی باعث عزل او می شود؟
با توجه به قانون به نظر می رسد عزل وصی در مواردی است که او عمدا تخلفی انجام داده است و در صورتی که غیر عمد تخلفی انجام داده باشد نمی توان او را عزل شده دانست.
برای مثال وصی در محاسبات خود اعداد و ارقام اشتباهی را وارد نموده است و برای دادگاه غیر عمد بودن این اشتباه اثبات می گردد در این صورت نمی توان او را عزل شده دانست.
پس از عزل وصی تکلیف سرپرستی محجور چیست؟
در این خصوص قانون راه کار مشخصی ارائه ننموده است بنابراین می توان چنین گفت که در این مورد نیز مانند فوت وصی عمل می شود به این صورت که دادگاه باید به جای وصی عزل شده کسی دیگر را به عنوان امین تعیین کند تا به اجرای وصیت بپردازد یا به عنوان قیم سرپرستی محجور را به عهده بگیرد.
آیا در صورت بودن مادر، ولی قهری می تواند برای پس از فوت خود جهت سرپرستی محجور وصی تعیین کند؟
بر فرض فوت پدر و پدربزرگ و زنده بودن مادر در صورتی که پدر یا پدر بزرگ وصی تعیین کرده باشد حضانت محجور با مادر می باشد ولی اداره اموال و روابط قراردادی او با وصی تعیین شده از جانب پدر یا پدر بزرگ است.
به عبارت دیگر در این حالت حضانت کودک با مادر بوده و سرپرستی با وصی تعیین شده می باشد.
موصی می تواند همزمان با تعیین وصی برای انجام کارهایی که قبلا به آن اشاره نمودیم یک ناظر برای نظارت به کار های وصی نیز تعیین نماید.
حال سوالی که پیش می آید این است که در این حالت وظیفه ناظر چیست؟
وظایف ناظر وصی
ناظر از جمله کسانی است که می تواند تخلف وصی را به دادگاه اعلام نماید.
وظیفه ناظر نظارت بر اقدامات و عملیات وصی می باشد که دو حالت دارد:
نظارت استصوابی: یعنی نظارتی که وصی برای هر اقدام خود نیاز به اجازه و تصویب ناظر دارد. در غیر این صورت کارهای انجام شده توسط ناظر هیچ اعتباری ندارد.
نظارت اطلاعی: یعنی وصی فقط ملزم است گزارش کارهای خود را به اطلاع وصی برساند ولی تصویب و اجازه قبلی از او نیاز نیست.
تعیین ناظر برای وصی از طرف موصی اختیاری است و خود موصی حدود اختیارات و نوع نظارت را تعیین می نماید.
در صورتی که ناظر مشخص شده است ولی نمی دانیم نوع نظارت منظور وصی چه بوده است فرض را بر این قرار می دهیم که نظارت او اطلاعی است.
بیشتر بدانیم : برای ابطال معامله محجورین به کجا شکایت کنیم؟
در صورتی که خود وصی محجور شود تکلیف چیست؟
در صورت محجور شدن وصی ابتدا باید این موضوع که وصی محجور شده است در دادگاه خانواده به اثبات برسد پس از آن می توان در خصوص عزل او اقدام نمود.
به طور خلاصه برای طرح دعوای عزل علیه وصی باید تمامی شرایط زیر وجود داشته باشد:
- فوت موصی
- پیوست نمودن وصیت نامه یا به هر طریقی اثبات اینکه خوانده دعوا به عنوان وصی از طرف موصی مشخص شده است.
- اثبات شرایطی که بر اساس آن عزل وصی از دادگاه خواسته شده است.
مانند حجر خود وصی، کم کاری در انجام وظایف ، عمل نکردن به وصیت، خیانت در امانت، کوتاهی در تربیت و نگهداری محجور یا از بین رفتن ویژگی در وصی که موصی به علت آن ویژگی او را به عنوان وصی خود مشخص نموده است.
پرسش و پاسخ حقوقی
شما می توانید برای کسب آگاهی بیشتر در خصوص مراحل قانونی عزل وصی با توجه به شرایط خاص خود با وکلای متخصص در این زمینه مشورت نمایید.