حضانت فرزند : در فرهنگ جامعه ما نگهداری و تربیت فرزند از اهمیت زیادی برخوردار است. قانون نیز از این فرهنگ خوب و پسندیده حمایت کرده و در قانون مدنی و نیز قانون حمایت خانواده موادی را به آن اختصاص داده است.
براساس قانون پدر و مادر هر دو موظف به تلاش در جهت نگهداری و تربیت درست فرزندانشان هستند. اما در مواردی که آنها به دلیل دعاوی خانوادگی ، طلاق و یا بروز مشکلات خانوادگی جدای از یکدیگر زندگی می کنند این مسئولیت بر دوش یکی از آنان بار می شود. در این مقاله به بررسی این موضوع می پردازیم.
مفهوم و شرایط حضانت فرزند
حضانت در لغت به معنی بغل کردن و پرورش دادن کودک و در اصطلاح به معنای نگهداری و تربیت او می باشد. مفهوم حقوقی آن نیز از این معنا دور نمانده و قانونگذار در ماده ۱۱۶۸ قانون مدنی، حضانت را حق و تکلیف والدین در سرپرستی و نگهداری از او دانسته است.
سرپرستی چیست؟
منظور از سرپرستی انجام دادن و نظارت کردن بر کلیه امور مربوط به کودک اعم از امور تربیتی، آموزشی، بهداشتی، درمانی، و حتی مسایل تفریحی او است.
اهمیت نگهداری و تربیت کودک از نظر قانون تا حدی است که مطابق قانون، هیچ یک از پدر و مادر حق ندارند در مدتی که حضانت کودک را به عهده دارند از نگهداری او امتناع کنند
والا بموجب ماده ۱۱۷۲ قانون مدنی هر یک از پدر و مادر که سرپرستی با او نیست و یا یکی از خویشاوندان و حتی دادستان می تواند حکم به الزام فرد ممتنع را به نگهداری از فرزندش از دادگاه بخواهد.
و اگر الزام او ممکن نباشد یا تاثیری نداشته باشد حضانت به خرج پدر یا مادر با فردی است که قاضی تعیین می کند.
حضانت کودک پسر و دختر
در ماده ۱۱۶۹ نیز تکلیف حالتی که پدر و مادر زندگی مشترک ندارند مشخص شده و بیان شده است که اگر پدر و مادر جدای از یکدیگر زندگی کنند برای حضانت فرزند، مادر تا هفت سالگی اولویت دارد و پس از آن تا رسیدن به سن بلوغ شرعی (دختر نه سال تمام قمری و پسر پانزده سال تمام قمری) با پدر خواهد بود.
البته تا قبل از سال ۱۳۸۱ که این ماده اصلاح شود این سن برای پسر دو سال و برای دختر هفت سال بود. بنابراین در موارد جدایی والدین اگر این جدایی به دلیل طلاق باشد تکلیف حضانت فرزندان در حکم دادگاه خواهد آمد و اگر قبل از طلاق باشد هر یک از والدین که خود را در این خصوص محق می داند می تواند با تقدیم دادخواست به دادگاه خانواده درخواست حضانت فرزندان مشترک را بنماید.
تشکیل دادگاه حضانت فرزندان
دادگاه با تشکیل جلسه رسیدگی و دعوت از پدر و مادر شرایط را بررسی و در این مورد حکم صادر می نماید و شخصی که حکم حضانت به نفع وی صادر شده مکلف به اجرای آن است و اگرنه مطابق ماده ۴۰ قانون حمایت از خانواده مصوب ۱۳۹۱ تا زمان اجرای حکم به دستور دادگاه صادرکننده حکم، بازداشت می شود.
بیشتر بدانیم : قوانین طلاق به درخواست زن
استثنائات حضانت فرزند
مواردی که در مورد حضانت بیان شد دارای استثنائاتی است که در زیر به بیان آنها می پردازیم:
بعد از هفت سالگی در صورت بروز اختلاف، حضانت فرزند با رعایت مصلحت کودک به تشخیص قاضی دادگاه خانواده محل سکونت کودک است. ماده ۴۱ قانون حمایت از خانواده نیز در این خصوص صراحت دارد.
چنانچه مادر در دورانی که سرپرستی فرزند را به عهده دارد دچار جنون شود این حق از وی سلب می شود و حضانت به پدر واگذار می گردد. البته مسلما در صورتی که پدر نیز دچار جنون شود صلاحیت سرپرستی کودک را نداشته و حضانت کودک با مادر است و اگر او هم صلاحیت حضانت را نداشته باشد و تعیین سرپرست با تشخیص دادگاه خواهد بود.
اگر مادر در طول دوران حضانت ازدواج کند، حضانت به پدر منتقل می شود.
در صورت فوت هر یک از پدر و مادر، سرپرستی کودک با والد دیگری که زنده است خواهد بود حتی اگر پدر فوت کند و قبل از فوتش برای فرزندش قیم تعیین کرده باشد.
اگر به دلیل عدم مواظبت یا انحطاط اخلاقی هر یک از والدین که سرپرستی کودک را برعهده دارد، سلامت طفل چه از نظر جسمی و چه روحی و روانی در معرض خطر قرار بگیرد، دادگاه خانواده محل سکونت کودک می تواند به تقاضای خویشاوندان و یا رئیس حوزه قضایی، درمورد سرپرستی و حضانت کودک تصمیم بگیرد. مصادیق این موارد در انتهای ماده ۱۱۷۳ قانون مدنی آمده است مثل تکرار ضرب و جرح خارج از حد متعارف یا اعتیاد زیان آور به الکل، مواد مخدر و قمار.
تفاوت ولایت و حضانت
هر چند که ولایت نیز به معنای سرپرستی می باشد اما قانونگذار بین دو مفهوم ولی و سرپرست تفاوت قائل شده است و ولایت را قهرا و صرفا مربوط به پدر و پدربزرگ پدری دانسته است.
پس فقط این دو نفر ولی قهری کودک به حساب می آیند و هیچ شخص دیگری ولو مادر بر کودک ولایت ندارد حتی اگر حضانت او را به عهده داشته باشد.
برخی امور مثل اجازه خروج از کشور، اجازه انجام عمل جراحی، تعیین تکلیف درخصوص قصاص در موارد قتل کودک، انجام امور مالی مثل خرید و فروش و افتتاح حساب بانکی و غیره در انحصار ولی قهری است و نمی تواند این حقوق را از خود سلب کند اما می تواند درمورد اختیار انجام آن ها، به دیگری وکالت و نمایندگی بدهد.
بیشتر بدانیم : شرایط ممنوع الخروجی چیست؟
وکیل دعوای حضانت فرزند
وکیل متخصص در دعوای حضانت فرزند، وکیل خانواده است که در حوزه وکالت خانواده متبحر میباشد. حضانت فرزند مانند سایر دعاوی خانواده ویژگی ها و پیچیدگی های خاص خود را دارد و علاوه بر اینکه وکیل باید در حوزه خانواده مسلط باشد، باید بتواند این ویژگی ها را نیز مدیریت کند.
هزینه وکیل دعوای حضانت فرزند
حق الزحمه وکیل دعوای حضانت فرزند در بخش تعرفه های خدمات حقوقی سایت اترس، قابل مشاهده می باشد. هزینه وکیل خانواده در طرح و دفاع در پرونده های قضایی از سی میلیون تومان شروع میشود .
مشاوره حقوقی دعوای حضانت فرزند
توضیحاتی که در این مقاله اشاره شد کلیات دعوای حضانت فرزند بود. طبیعتا برای بررسی دقیق تر موضوع و پرونده شما، مساله می بایست بصورت خاص توسط وکلای متخصص خانواده تجزیه و تحلیل و در نهایت راه حل ارائه شود. همین حالا می توانید با دریافت مشاوره حقوقی تخصصی خانواده از وکلای دپارتمان خانواده موسسه حقوقی اترس، هزینه های بعدی خود را کاهش دهید.
نتیجه
دعوای حضانت فرزند از جمله دعاویی است که در صلاحیت دادگاه خانواده بوده و در مواردی که هر یک از والدین خواهان اخذ آن باشند باید تعیین تکلیف درمورد این مساله را از دادگاه درخواست کنند حتی اگر قانون صراحتا این حق را به آنان داده باشد، مگر اینکه در این مساله به توافق برسند. شایان ذکر است که فرزند پسر تا رسیدن به سن بلوغ قانونی یعنی هجده سال تمام شمسی و دختر تا زمان ازدواج از افراد واجب النفقه محسوب و نفقه ایشان به عهده پدر است حتی اگر حضانت با مادر باشد.
به قلم دپارتمان تخصصی خانواده موسسه حقوقی اترس