غایب مفقود الاثر : این اصطلاح حقوقی در گذشته دارای مصادیق بیشتری نسبت به امروز بوده زیرا با پیشرفت تکنولوژی اخبار و احوالات اشخاص با سرعت بسیار زیادی مخابره شده و مصادیق این واقعه میکاهد.
در معنای عرفی غایب مفقود الاثر به کسی گفته میشود که مدت زیادی از او خبری نبوده و اطرافیان و اقوام وی از زنده بودن یا فوت شدن وی اطلاع دقیقی نداشته باشند.
تعریف قانونی این اصطلاح نیز از این تعریف عرفی دور نبوده و در ادامه به آن اشاره خواهیم کرد. اما این واقعه دارای آثار حقوقی زیادی میباشد که باید به طور دقیق مورد بررسی قرار گیرد.
در ادامه این گفتار که توسط وکیل پایه یک اترس نگارش شده است، به جنبه های مختلف حقوقی این غیبت خواهیم پرداخت.
غایب مفقود الاثر کیست؟
برای اینکه بدانیم دقیقا غایب مفقودالاثر کیست باید به ماده ۱۰۱۱ قانون مدنی مراجعه کنیم که به شرح زیر میباشد:
“غایب مفقود الاثر کسی است که از غیبت او مدت بالنسبه مدیدی گذشته و از او به هیچ وجه خبری نباشد“
تعریف قانونگذار از شکل غیبت
این تعریف قانونگذار دارای سه بخش اصلی میباشد.
غیبت
غیبت فردی یعنی اینکه از محل سکونت و محل کار خود دور شده باشد و هیچکس نداند که غایب به کجا رفته است زیرا اگر مشخص باید فرد که به کجا سفر کرده است دیگر غیبت معنا پیدا نمیکند.
مدت نسبتا طولانی
غیبت باید نسبتا طولانی باشد اما به طور دقیق زمان مشخصی برای این زمان بیان نشده است و باید بر اساس عرف جامعه مورد بررسی قرار گیرد.
عدم وجود هرگونه خبری از فرد
برای مفقود الاثر شناخته شدن فرد نباید هیچگونه خبری از زنده بودن یا فوت فرد غایب وجود داشته باشد. وجود هرگونه خبری از فرد سبب منتفی شدن غیبت و مفقود الاثر بودن وی میشود.
مدت زمان غایب مفقود الاثر
یکی از مهمترین نکاتی که در مسئله غایب مفقود الاثر وجود دارد مسئله مدت زمان غیبت است که بسیاری از افراد در خصوص میزان دقیق آن بی اطلاع هستند.
مدت دقیق زمان غیبت از سوی قانونگذار برای اینکه شخصی را مفقودالاثر تصور کنیم اعلام نشده است و بر اساس عرف جامعه در زمانهای مختلف تعیین میشود.
بنابراین بهتر است برای اطلاع دقیق از آن، با دریافت مشاوره حقوقی از وکیل، از آخرین رویه قضایی در این خصوص مطلع شوید.
اداره اموال غایب مفقود الاثر بر عهده کیست؟
همه افراد دارای اموال و دارایی هایی هستند که در زمان غیبت باید امور مربوط به آنها انجام شده زیرا که شاید در غیر این صورت این اموال از بین برود. در ماده ۱۰۱۲ قانون مدنی سه حالت برای اداره اموال غایب مفقود الاثر در نظر گرفته شده است که به شرح زیر میباشد:
غایب تکلیف اداره اموال خود را مشخص کرده باشد
در برخی از موارد ممکن است که شخص غایب، به صورت قراردادی یکی از اقوام یا وکلای دادگستری را وکیل در اداره اموال و دارایی های خود کرده باشد که در این صورت وی مسئول اداره اموال غایب میباشد.
وجود شخصی که به صورت قانونی حق اداره اموال غایب را داشته باشد
حالت دیگری که وجود دارد این است که شخصی به صورت قانونی مسئول اداره اموال غایب باشد. برای مثال ولی قانونی غایب مفقودالاثر بر اساس قانون، مسئولیت اداره اموال فرزند را بر عهده خواهد داشت.
تعیین امین از سوی دادگاه
در صورتی که دو حالت قبلی برای غایب وجود نداشته باشد و بیم آن برود که اموال وی از بین خواهد رفت، یک شخص به عنوان امین عهده دار اداره اموال غایب مفقود الاثر خواهد شد که در ادامه به طور دقیق به بررسی این حالت خواهیم پرداخت.
تعیین امین برای اداره اموال غایب مفقودالاثر
همانطور که اشاره شد، در صورتی که خود غایب برای اداره اموال شخصی را معین نکرده باشد و همچنین شخصی به صورت قانونی حق تصدی امور غایب را نداشته باشد دادگاه موظف به تعیین امین برای اداره اموال میباشد.
درخواست تعیین امین تنها از سوی دادستان و افراد ذی نفع در اموال غایب مانند ورثه او پذیرفته خواهد شد. بنابراین افرادی که ذی نفع نیستند نمیتوانند درخواست تعیین امین بدهند.
برای تعیین امین، بر اساس ماده ۱۰۱۴ قانون مدنی اگر ورثه غایب مفقود الاثر تضمیناتی که دادگاه برای آسودگی از رعایت مصلحت وی دریافت میکند را بدهد، بر اشخاص دیگر برای انتصاب به این عنوان اولویت داشته و در غیر این صورت دادگاه میتواند از اقوام و آشنایان دیگر شخص امین را انتخاب نماید.
صدور حکم موت فرضی
حکم موت فرضی برای غایب مفقود الاثری صادر میشود که در شرایطی که در ذیل این مطلب اشاره خواهیم کرد، دیگر سخت میتوان او را زنده تصور کرد و به همین دلیل حکم موت او به صورت فرضی صادر میشود تا امور مالی و غیرمالی وی تعیین تکلیف گردد.
در چه مواردی حکم موت فرضی صادر میشود؟
مواردی که دادگاه اقدام به صدور حکم فرضی غایب مفقودالاثر میکند به شرح زیر است:
- زمانی که از آخرین خبر زنده بودن فرد غایب ۱۰ سال گذشته باشد و پس از گذشت این مدت، سن غایب مفقوالاثر از ۷۵ سالگی رد شده باشد یعنی بیش از ۷۵ سال داشته باشد.
- زمانی که شخص غایب یکی از افراد نیروهای مسلح بوده و در جنگ حضور داشته باشد باید سه سال از انعقاد صلح نامه میان دو کشورهای در جنگ گذشته و در صورتی که جنگ منتهی به صلح نشود، مدت پنج سال از اتمام جنگ گذشته باشد.
- زمانی که شخص در حال سفر دریایی بوده و کشتی که در آن حضور داشته است تلف شده باشد و پس از گذشت سه سال هیچ خبری از زنده بودن فرد نشده باشد.
- اگر شخصی مانند مورد قبلی در حال سفر با اتومبیل یا هواپیما نیز باشد هم در صورتی که در معرض خطر مرگ قرار گرفته و مدت پنج سال نیز خبری از زنده بودن وی نرسیده باشد.
تصرف موقت ورثه بر دارای غایب مفقود الاثر
وراث غایب مفقودالاثر میتوانند برای اینکه حقوق آنها ضایع نشود درخواست دهند تا اموالی که قرار است از غایب مفقودالاثر به آنها ارث برسد را به صورت موقت در تصرف آنها قرار دهد. اما برای انجام این اقدام رعایت دو شرط الزامی میباشد:
- شخص غایب فردی را برای اداره اموال خود معین نکرده باشد.
- دو سال از آخرین خبری که از غایب رسیده است گذشته باشد بدون اینکه زنده بودن یا فوت او مشخص باشد.
البته لازم به ذکر است که در این صورت ورثه باید تضمین لازم را به دادگاه بدهند که در صورتی که غایب برگشت اموالی که تصرف کرده اند را به وی بازگردانند.
تقسیم اموال غایب مفقود الاثر میان ورثه
در صورتی که مراحل مختلف پیش از صدور حکم موت فرضی به درستی طی شده باشد، پس از صدور این حکم، ورثه میتوانند برای تقسیم اموال بر اساس سهم الارث خود اقدام نمایند.
وکیل پرونده ارث و میراث در این باره بیان میکند که نحوه تقسیم اموال غایبی که حکم موت فرضی او صادر شده باشد به مانند شخصی میباشد که به صورت عادی فوت کرده باشد.
در ابتدا تمام دیون و بدهی های وی کسر شده و باقی مانده اموال میان ورثه به میزان سهم الارث هر یک تقسیم خواهد شد.
همسر غایب مفقود الاثر
همسر غایب مفقود الاثر به مانند زمانی که شوهر وی حضور داشته است، مستحق دریافت نفقه خود میباشد. نفقه همسر و همچنین فرزندان صغیر غایب مفقودالاثر باید از طریق اموال و دارایی باقی مانده از وی از سوی امین یا شخصی که عهده دار اداره اموال غایب میباشد پرداخت گردد.
احتمالا تا به حال اسم طلاق غیابی به گوش شما خورده است. زن میتواند در صورتی که همسر وی غایب مفقودالاثر باشد طلاق غیابی خود را از دادگاه بگیرد.
برای گرفتن طلاق غیابی باید بر اساس قوانین باید چهار سال تمام از مفقود الاثر شدن غایب گذشته باشد. البته بهتر است بدانید رویه قضایی دادگاه ها در این مسئله متفاوت بوده به همین دلیل پیشنهاد میشود حتما با یک وکیل طلاق مشورت نمایید.
بازگشت غایب مفقود الاثر
گاهی ممکن است شخصی که بر اساس قانون پس از گذشت مدتی غایب مفقود الاثر در نظر گرفته شده است یا حتی در برخی موارد زمانی که حکم موت فرضی وی صادر شده باشد بازگردد.
باید دید در این حالت مسائل حقوقی که در زمان نبود او تغییر کرده است به چه حالتی دچار خواهد شد.
- در صورت بازگشت غایب مفقودالاثر در صورتی که حکم موت فرضی وی صادر شده باشد این حکم لغو خواهد شد.
- اگر ورثه این غایب اموال وی را تقسیم کرده باشند، باید اموالی که از ارثیه وی باقی مانده است و همچنین منافعی که در زمان نبود او اضافه شده است را به او بازگردانده اما مسئول بازگرداندن اموالی که به فروش رفته یا مصرف شده است نمیباشند.
- در صورتی که همسر غایب مفقودالاثر در عده طلاق باشد میتواند به وی رجوع کرده و در صورتی که عده طلاق تمام شده باشد امکان رجوع نخواهد بود.
پرسش و پاسخ حقوقی به صورت متن
در طول این گفتار تمامی مسائل و نکات حقوقی در خصوص غایب مفقود الاثر بیان شد. اما از این جهت که این دسته از مسائل دارای پیچیدگی های بسیار زیادی میباشد، بهتر است برای هرگونه اقدامی نسبت به غایب مفقودالاثر با یک وکیل متخصص در امور احوال شخصیه مشورت کنید تا در سریعترین زمان ممکن بتوانید به خواسته قانونی خود برسید.