جرم فریب در ازدواج : یکی از مهمترین عقودی که در قوانین و مقررات ما پیش بینی شده است ازدواج است که در عالم حقوق به آن عقد نکاح گفته میشود. در این عقد مانند سایر عقود طرفین باید دارای شرایط عمومی قرارداد باشند و همچنین شرایط خاص این عقد را نیز رعایت نمایند.
فریب دادن دیگری در ازدواج علاوه بر این اینکه ضربه روحی و احساسی سنگینی به طرف مقابل وارد میکند دارای جنبه حقوقی نیز هست و قانونگذار برای جلوگیری از این اقدام دست به جرم انگاری آن زده و مجازاتهایی را برای آن در نظر گرفته است.
در ادامه این گفتار که توسط وکلای خانواده اترس تهیه شده است به تعریف و بررسی این جرم از ابعاد مختلف خواهیم پرداخت.
فریب در ازدواج چیست؟
فریب در ازدواج به معنای این است که یکی از زوجین دیگری را در نشان دادن برخی از صفات مثبتی که دارای آن نمیباشد و یا پنهان کردن برخی از عیوبی که دارای آن است فریب داده و ازدواج آنها بر این اساس صورت گیرد.
به این فریب کاری در ازدواج تدلیس در نکاح گفته میشود که ممکن است هم از سوی زوج و هم از سوی زوجه رخ دهد.
خیار تدلیس که در قراردادها پیش بینی شده است در عقد نکاح نیز وجود دارد و به طرف عقدی که فریب دیگری را خورده است اختیار فسخ معامله را میدهد.
این اختیار فسخ از آن جهت پیش بینی شده است که فریب خورده بتواند از بروز خسارت خود یا افزایش خسارت خود جلوگیری نماید. در عقد نکاح علاوه بر وجود حق فسخ برای فریب خورده، مجازاتی نیز تعیین شده است تا بازدارندگی لازم را برای فریب دهنده داشته باشد.
فریب کاری در ازدواج شامل چه مواردی میشود؟
همانطور که اشاره شد فریب میتواند به صورت نشان دادن وضعیت به صورت دروغین یا پنهان سازی برخی از عیوب انجام گیرد. البته این فریب در ازدواج باید به نحوی باشد که اگر چنین وضعیتی وجود نداشت، ازدواج صورت نمیگرفت و شامل موارد زیر میباشد:
- نشان داده وضعیت مالی به صورت غیرواقعی
- فریب دادن دیگری با اشتغال به شغلی غیرواقعی
- دروغگویی درباره میزان تحصیلات
- دروغ درباره وضعیت بکارت دختر
- عدم صداقت در خصوص وضعیت و سلامت روان
- دروغ در خصوص داشتن همسر سابق و پنهانکاری در این باره
- عدم بروز اعتقادات و باورها یا فریب در آن
فسخ نکاح در صورت فریب کاری
یکی از ضمانت اجراهایی که قانون مدنی آنرا پیش بینی کرده است و فاقد جنبه کیفری میباشد داشتن حق فسخ نکاح از سوی فریب خورده میباشد.
این کوچک ترین حق برای کسی هست که در نتیجه چنین اقدامی متحمل ضررهای عاطفی، احساسی، حیثیتی و حتی مالی میباشد. بنابراین در صورت اثبات فریب در مراجع قضائی میتواند از حق فسخ خود که در قانون پیش بینی شده است استفاده کرده و هرچه سریع تر به عقد نکاح به صورت یکطرفه پایان بخشد.
مجازات جرم فریب در ازدواج
تدلیس و فریب کاری در عقد شاید در سایر عقود و قراردادها جرم انگاری نشده باشد اما به دلیل اهمیت ویژه ای که بنیان خانواده برای جامعه و قانونگذار دارد این اقدام در عقد نکاج جرم انگاری شده و مرتکبین این جرم به مجازات مشخص شده محکوم خواهند شد.
این عنوان مجرمانه در ماده ۶۴۷ قانون مجازات اسلامی چنین پیش بینی شده و مجازات آن مشخص میشود. “چنانچه هر یک از زوجین قبل از عقد ازدواج طرف خود را به امور واهی از قبیل داشتن تحصیلات عالی، تمکن مالی، موقعیت اجتماعی، شغل و سمت خاص، تجرد و امثال آن فریب دهد و عقد بر مبنای هر یک از آنها واقع شود مرتکب به حبس تعزیری از سه ماه تا یک سال محکوم میگردد.”
مواردی که در این ماده بیان شده است به صورت تمثیلی بوده و سایر موارد مرسوم در این زمینه را میتوانید از مشاوره حقوقی پیش از ازدواج جویا شوید. قاضی دادگاه نیز با بررسی پرونده و با توجه به میزان لطمه وارده به طرف دیگر میزان مجازات مرتکب را مشخص خواهد کرد.
نحوه اثبات جرم فریب در عقد نکاح
در دعاوی کیفری به طور کلی چهار نوع ادله وجود دارد که طرفین میتوانند از آن برای اثبات دعوای خود استفاده نمایند که عبارتند از اقرار متهم، شهادت شهود، اسناد و مدارک معتبر و علم قاضی.
برای مثال مردی عدم سلامت روانی خود را پنهان کرده است و پس از ازدواج چنین امری برای زن محرز میشود. زن میتواند با ارائه مدارک پزشکی معتبر جنون یا بیماری روانی مرد را اثبات برساند و از جنبه فریب در ازدواج اقدام به فسخ نکاح نماید.
در مثال دیگر زمانی که زوجه خود را به دروغ از یک خانواده متمول معرفی کرده است، شوهر میداند با درخواست قرار تحقیق محلی از مطلعین محل زندگی زوجه فریب را با استفاده از علم قاضی به اثبات برساند.
بیشتر بدانیم : مراحل اجازه ازدواج مجدد از دادگاه
آیا جرم فریب در ازدواج قابل گذشت است؟
در دعاوی کیفری اصل بر غیرقابل گذشت بودن است مگر مواردی که در ماده ۱۰۴ قانون مجازات اسلامی بیان شده باشد. با مراجعه به این ماده متوجه میشویم که جرم فریب در ازدواج از جرایم قابل گذشت بوده و در صورت گذشت شاکی رسیدگی به جرم و اجرای مجازات متوقف خواهد شد.
تکلیف مهریه در فریب در ازدواج
یکی از مهمترین سوالاتی که در جلسات مشاوره حقوقی قبل از ازدواج از سوی مراجعین مطرح میگردد در خصوص تکلیف پرداخت مهریه در مواردی میباشد که جرم فریب در ازدواج رخ داده باشد.
برای پاسخ به این پرسش قائل به تفکیک باشیم به این معنا که این فریب از سوی زوج یا زوجه رخ داده باشد. اگر فریب از سوی زوج صورت گرفته باشد و عقد نکاح پس از نزدیکی فسخ گردد، زوجه مستحق دریافت مهریه معین شده میباشد اما اگر نزدیکی صورت نگرفته باشد مهریه ای تعلق نخواهد گرفت.
در صورتی که فریب کاری از سوی زوجه باشد، چه نزدیکی صورت گرفته باشد و چه نگرفته باشد، مهریه ای به زوجه تعلق نخواهد گرفت و اگر تمام یا بخشی از آن از سوی زوج پرداخت شده باشد میتواند برای پس گرفتن آن اقدام نماید.
میزان محکومیت
فریب کاری در تمامی قراردادها با عنوان تدلیس شناخته میشود که ضمانت اجرای آن اختیار فسخ برای فریب خورده میباشد. اما به دلیل لطمات احساسی، حیثیتی و مالی که ممکن است در نتیجه فریب در ازدواج برای طرف دیگر به وجود بیاید این عنوان در قانون مجازات اسلامی جرم انگاری شده و مرتکبین آن به سه ماه تا یک سال حبس محکوم خواهند شد.
تهیه شده در دپارتمان حقوق خانواده موسسه اترس