ابراء طلب : از مهمترین مسائل حقوقی موجود میتوان به دین و طلب هایی که اشخاص حقیقی و حقوقی به یکدیگر دارند اشاره کرد. زمانی که شخص به دیگری بدهکار میشود ذمه او درگیر این بدهی قرار میگیرد به نحوی که حتی پس از فوت او نیز، به میزان طلب از اموال وی برداشته شده و به طلبکار داده میشود.
حال موضوعی که در این گفتار قصد بررسی آنرا داریم مربوط به ابراء طلب یا بخشیدن طلب میباشد که یکی از مهمترین راهکارهای اسقاط تعهدات مالی و برائت ذمه بدهکار است.
تمامی اعمال حقوقی برای اینکه به صورت صحیح انجام گیرند نیازمند رعایت برخی از شرایط کلی و جزئی هستند که ابراء طلب نیز از این قاعده مستثنی نمیباشد. برای دریافت اطلاعات دقیق در این زمینه تا انتهای این گفتار که توسط وکیل حقوقی اترس تهیه شده است با ما همراه باشید.
ابراء طلب چیست؟
ابراء در لغت به معنای پاک کردن میباشد و این اصطلاح از منابع فقهی وارد قوانین و مقررات ما شده است. برای تعریف این اصطلاح ماده ۲۸۹ قانون مدنی چنین بیان میدارد که “ابراء عبارت از این است که داین از حق خود به اختیار صرف‌نظر نماید.”
داین در این ماده به معنای طلبکار است و بیان میکند که ابراء به معنای بخشیدن طلب به صورت اختیاری از سوی طلبکار میشود. به دلیل اینکه تنها با اراده طلبکار این عمل حقوقی انجام گرفته و کامل میشود در دسته ایقاعات قرار میگیرد و رضایت مدیون یا بدهکار برای صحت آن شرط نیست.
بیشتر بدانیم : هبه چیست و شرایط صحت آن
ابراء چه انواعی دارد؟
ابراء همانطور که پیش از این بیان کردیم از منابع فقهی وارد قوانین و مقررات ما شده است. با مراجعه به این منابع مشاخده میکنیم که دارای چهار نوع میباشد که البته بسیاری از فقها و حقوقدانان معتقدند که نوع چهارم ابراء محسوب نمیشود که به آن خواهیم پرداخت.
ابراء طلب خاص
در این نوع از ابراء باید طلبکار دین معین و مشخص یا حقوق مربوط به عین معینی را به دیگری بخشیده یا ابراء نماید.
برای مثال شخصی از دیگری چندین طلب مختلف دارد اما آن طلبی که میزان ده میلیون تومان است را به اختیار و اراده خود میبخشد. در خصوص بخشیدن حقوق مربوط به عین معین نیز میتوان ابراء حق انتفاع از اموال منقول یا غیرمنقول مانند استفاده از چشمه ای که در زمین وی وجود دارد به همسایه خود اشاره کرد.
ابراء عام
در برخی از موارد ممکن است که طلبکار مدیون را از تمامی دیونی که به وی دارد ابراء کند. در این صورت ابراء کننده میگوید تو از هر دینی اعم از منقول یا غیرمنقول تا به امروز نسبت به من بری هستی. بدین ترتیب ذمه بدهکار نسبت به تمامی دیون ابراء کننده بری خواهد شد.
البته این مسئله شامل تمامی دیون تا همان روز خواهد شد و بدهی هایی که در آینده به وجود می آید را شامل نمیشود و میتواند برای دیون آینده با راهنمایی وکیل دعاوی مالی اقدام نماید.
ابراء معلق
معمولا این ابراء در میان عموم مردم به صورت محاوره ای برقرار میشود و مربوط به مواردی میشود که طرفین اطلاع دقیقی از میزان دین و حتی وجود یا عدم وجود آن اطلاع دقیقی نداشته باشند.
برای مثال شخصی به دیگری بگوید تو اگر دینی به من داری من از آن میگذرم. این ابراء معلق به وجود دین است اما در نتیجه و حاصل کار تفاوتی نداشته و مانند ابراء عام طلب میباشد که اگر دینی وجود داشته باشد نیز بخشیده خواهد شد.
ابراء معوض
این نوع از ابراء طلب همان موردی هست که فقها و حقوقدانان بر سر وجود آن نظرات مختلفی دارند و بسیاری از آنها حکم به عدم وجود آن میدهند که در ادامه بررسی خواهیم کرد.
بیشتر بدانیم : هزینه دعوای مطالبه وجه چقدر است ؟
یکطرفه بودن ابراء طلب
در ماده ۲۸۹ قانون مدنی که به تعریف ابراء پرداخته است متوجه میشویم که تنها با اراده و اختیار طلبکار این عمل حقوقی صورت میگیرد و این مسئله به معنی این است که ابراء طلب از ایقاعات بوده و به صورت یکطرفه انجام میگیرد.
البته توجه داشته باشید که ابراء کننده باید دارای اهلیت قانونی و اهلیت استیفا برای این اقدام باشد تا به صورت صحیح واقع گردد. اهیلت برای صحیح بودن این اقدام به معنای عاقل، بالغ و رشید بودن است. بدین ترتیب مجنون یا غیررشید نمیتواند ابراء طلب نماید. بنابراین ابراء طلب به صورت یکطرفه صحیح بوده و نیازی به رضایت مدیون نخواهد داشت.
ابراء مهریه چگونه است؟
یکی از مهمترین دیونی که بر ذمه مردها در زمان ازدواج قرار میگیرد مهریه میباشد. پرداخت مهریه از زمان انعقاد عقد نکاح بر عهده مرد میباشد. پس بدین ترتیب یکی از مسائلی که ابراء طلب میتواند در آن دارای مصداق باشد مهریه زوجه میباشد.
زوجه میتواند با رضایت و اختیار خود همانطور که در ماده فوق الذکر بیان کردیم اقدام به بخشیدن مهریه خود نماید. این ابراء از نوع خاص میباشد که گفته شد به طور دقیق مشخص است که کدام طلب بخشیده شده است و اگر دیون دیگری در ذمه مرد وجود داشته باشد با بخشیدن مهریه از بین نخواهد رفت.
زوجه بهتر است پیش از بخشیدن مهریه خود از مشاوره حقوقی مهریه استفاده کرده تا با آگاهی کامل دست به انجام چنین کاری زده باشد.
آیا میشود برای ابراء شرط عوض کرد؟
یکی از سوالات پر تکرار در جلسات مشاوره حقوقی تلفنی و حضوری که موضوع آن ابراء طلب میباشد این است که آیا میتوان برای ابراء طلب شرط عوض کرد و در مقابل دریافت چیزی این بخشش را انجام داد؟
در پاسخ باید گفت که یکی مسائلی که بحثهای بسیاری از حقوقدانان را به خود اختصاص داده است همین مسئله میباشد که برخی از آنان موافق دریافت عوض یا هبه ای در مقابل ابراء طلب هستند اما برخی دیگر که تعداد بیشتری نسبت به مورد پیش دارند بیان میکنند که در صورت عوض تعیین کردن دیگر از ماهیت ابراء و بخشش خارج شده است و همان صلح معوض میباشد که در قراردادهای نام برده در قانون پیش بینی شده است.
پرسش و پاسخ حقوقی درباره ابراء
به صورت کلی بخشیدن طلب یکی از مسائل حقوقی مهم مالی میباشد که به همین دلیل قانونگذار قواعد و مقرراتی را در این زمینه برای نظم بخشیدن به آن قرار داده است. برای اینکه این عمل حقوقی که به گفته حقوقدانان ایقاع و یکطرفه میباشد به صورت صحیح واقع گردد شرایطی که در طول این گفتار بیان شد باید از سوی ابراء کننده رعایت گردد.