تعدد جرم : جرم در قانون مجازات به هر فعل و ترک فعلی گفته میشود که در قانون برای آن مجازات تعیین شده باشد. برخی از این جرایم با شکایت شاکی خصوصی و برخی دیگر به دلیل جریحه دار کردن وجدان عمومی از سوی مقام قضائی مورد پیگرد قرار میگیرد.
زمانی که یک جرم از سوی فرد صورت گرفته باشد به طریق عادی مسیر قضائی خود را طی کرده و بر اساس قوانین مجرم به مجازات خود خواهد رسید.
اما زمانی ممکن است که فرد دست به ارتکاب جرایم متعددی زده باشد و یا یک جرم را چندین بار مرتکب شده باشد که در این صورت ما با پدیده تعدد جرم مواجه هستیم که باید شرایط آن از سوی دادسرا و دادگاه کیفری بررسی شود زیرا که در نحوه مجازات مجرم موثر خواهد بود.
وکیل کیفری موسسه اترس در ادامه اصطلاح تعدد جرم را به طور کامل شرح داده و انواع آنرا بیان کرده است. پس برای آگاهی کامل از آن تا انتهای این گفتار با ما همراه باشید.
تعریف تعدد جرم
بر اساس قانون هرگاه شخصی دست به ارتکاب جرایم مختلف یا یکسان زده باشد مشمول تعدد جرم میشود. البته برای اینکه بتوانیم تعدد جرم را در خصوص وی جاری بدانیم، نباید نسبت به جرایم ارتکابی هیچگونه محکومیت قطعی برای او صادر شده باشد.
به این صورت تعدد جرم مصداق خواهد داشت. این اقدام از سوی گناهکار به دلیل اینکه بیان کننده حالت خطرناک فرد میباشد مورد توجه قانونگذار و جرم شناسان در کشور ایران و در بسیاری از کشورهای جهان قرار گرفته است.
برای جلوگیری از ارتکاب جرم به صورت بیان شده در دعاوی کیفری دو رویکرد یا تدبیر اصلی از سوی قانونگذار پیش بینی شده است. اولین رویکرد مربوط به تشدید مجازات ارتکابی از سوی فرد است که مجرم به شدید ترین مجازات تعیین شده در خصوص آن جرم در قانون محکوم خواهد شد.
دومین رویکرد نیز مربوط به قاعده جمع مجازاتها میشود که رسیدگی به هر جرم انجام شده و سپس فرد به مجموع مجازاتها محکوم خواهد شد.
بیشتر بدانیم : شروع به جرم چیست ؟
انواع تعدد جرم
تعدد جرایم که در قانون مجازات پیش بینی شده است به دو صورت ممکن است رخ دهد. در صورت اول به آن مادی یا واقعی و در صورت دوم به آن معنوی یا اعتباری گفته میشود. برای بررسی دقیق این دو اصطلاح در دو بخش به تفسیر آن خواهیم پرداخت.
تعدد مادی یا واقعی جرم
تعدد مادی یا واقعی زمانی رخ میدهد که برای هر عمل ارتکابی از سوی گناهکار عنوان مجرمانه ای به صورت مستقل در قانون پیش بینی شده باشد. همچنین باید شرط عدم محکومیت قطعی به هیچ یک از آنها نیز وجود داشته باشد. تعدد واقعی خود نیز با توجه به اینکه مجرم چه جرمی را مرتکب شده باشد به دو قسم تقسیم بندی میشود.
ارتکاب جرایم مختلف:
در این صورت دو یا چند جرم ارتکابی از سوی فرد هر کدام عنوان مستقلی را شامل میشوند. برای مثال شخصی مرتکب جرم شرب خمر شده و سپس با سرقت اتومبیل دیگری، اقدام به تخریب اموال عمومی مینماید. در این صورت سه عنوان مجرمانه مختلف رخ داده که مجرم به هیچ یک از آنها محکومیت قطعی نداشته است.
ارتکاب جرایم یکسان:
در این حالت مرتکب دست به ارتکاب جرمی یکسان اما به دفعات متعدد میزند. برای مثال فردی چندین مرتبه دست به ارتکاب جرم رابطه نامشروع زده و برای هیچ یک از آنها مجازات نشده است. در این صورت تعدد مادی برای یک عنوان مجرمانه رخ خواهد داد.
برخی این صورت از تعدد را با تکرار جرم یکسان میدانند اما به تفاوت آن در ادامه اشاره خواهم کرد.
بیشتر بدانیم : شرایط تخفیف مجازات در قانون چیست
تعدد معنوی جرم
نوع دیگری از تعدد که در قانون بیان شده است تعدد معنوی یا اعتباری میباشد. در این حالت فعل مجرمانه واحدی از سوی مرتکب صورت گرفته است اما شامل چندین عنوان مجرمانه میشود که سبب تشدید مجازات خواهد شد. برای مثال شرب خمر در اماکن و معابر عمومی یکی از شایع ترین تعدد معنوی جرم میباشد.
شرایط تحقق تعدد جرم
- ارتکاب بیش از یک جرم از سوی مجرم: در این بخش نباید جرایمی که عادتا با تکرار صورت میگیرند را با تعدد اشتباه بگیریم. برای مثال در جرم تکدی گری باید این جرم چندین مرتبه از سوی مجرم رخ دهد تا شامل مجازات شود و یکبار انجام آن اصلا جرم شناخته نمیشود.
- محکومیت قطعی نسبت به جرایم وی وجود نداشته باشد
- .جرمی مقدمه جرم دیگر نباشد و هر کدام به طور مستقل رخ دهد.
- جرایم ارتکابی لازم و ملزوم یکدیگر نباشند.
تفاوت میان تکرار و تعدد جرم
همانطور که اشاره شد بسیاری از افراد ممکن است تعدد و تکرر جرم را یکسان دانسته و میان آنها تفاوتی قائل نباشند که این مسئله کاملا اشتباه بوده و این دو اصطلاح کیفری با یکدیگر متفاوتند.
شرایط تعدد را در بالا برای شما بیان کردیم. تفاوت اصلی میان تکرار و تعدد در این است که برای تعدد نباید به جرایم ارتکابی از سوی فرد رسیدگی شده و حکم قطعی برای وی صادر شده باشد در صورتی که برای تکرار وجود حکم محکومیت فرد امری الزامی تلقی میشود.
همچنین در تعدد ممکن است عناوین مجرمانه مختلفی رخ دهد اما در تکرار یکسان بودن دو یا چند جرم الزامیست. برای تنظیم شکوائیه در این زمینه بهتر است به وکلای پایه یک کیفری مراجعه نمایید.
تعدد در جرایم مستوجب حد
همانطور که میدانید جرایم حدی جرایمی هستند که در فقه به طور دقیق شرایط ارتکاب و همچنین مجازات آنها بیان شده است.
سوال مهم در این میان این است که در صورت مواجه با تعدد در جرایم حدی رویکرد قانونی و قضائی چه خواهد بود؟
در مواردی که جرایم از یک نوع نباشد به ترتیب هر دو مجازات تعیین شده در شرع بر وی جاری میشود اما اگر یکسان باشد تنها یک مجازات بر وی جاریست. در برخی از موارد نیز در فقه تعدد جرم پیش بینی شده است برای مثال زنای زن محصنه با محارم خود مستوجب اعدام است و نه سنگسار.
پرسش و پاسخ با وکیل درباره تعدد جرم
در این گفتار مباحث مربوط به تعدد جرایم بیان شد اما برای اینکه نسبت به مجازاتهای تعزیری یا حدی که در این باره برای مجرم جاری میگردد بهتر است از مشاوره حقوقی کیفری استفاده کنید تا وکیل در ابتدا با بررسی جرایم عنوان شده میزان مجازاتی که احتمال محکومیت آن است را به شما بیان کند و با استفاده از قوانین و مقررات در تخفیف آن برای شما در جایگاه متهم و در اثبات آن برای شما در جایگاه شاکی کمک کند.