بعد از اینکه شرکت تجاری منحل می شود، به منظور ثبت وضعیت انحلال باید مراحلی انجام شود. یکی از مهمترین عملیات مشخص کردن مدیر یا مدیران تصفیه است. اصولا امر تصفیه با مدیران تصفیه ای است که در اساسنامه تعیین شدن وبا نظارت ناظر عمل می کنند.
به عبارت بهتر در شرکتهای سهامی در انحلال اختیاری امر تصفیه قانونا با مدیران فعلی شرکت هست. ولی اساس نامه یا مجمع عمومی فوق العاده می تواند خلاف این را مقرر کند.
در این نوشتار که در بخش مطالب حقوق مؤسسه اترس قرار دارد به تعریف مدیر تصفیه و بررسی وظایف مدیر تصفیه و عزل و استعفای او می پردازیم.
طبق قانون مدیر تصفیه را باید خود شرکا تعیین کنند و آنها را به اداره ی ثبت شرکتها معرفی کنند تا نام آنها به عنوان مدیران تصفیه ثبت شود.
اما اگر انحلال شرکت به موجب حکم دادگاه باشد، دادگاه هم تحت شرایطی ممکن است فرد یا افرادی را برای انجام امور تصفیه شرکت تعیین کند. ذکر این نکته هم ضروری است ، وقتی شرکتی حکم ورشکستگی می گیرد ،خود به خود منحل می شود ، در این موارد دادگاه حسب مورد ،موضوع تصفیه را مدیرتصفیه یا اداره تصفیه می سپارد.
مدیر تصفیه کیست؟
تصفیه شرکت چیست؟
تصفیه یعنی صاف کردن طلب ها و بدهی های شرکتی که منحل شده است . تصفیه یعنی وصول مطالبات و پرداخت دیون شرکتی که منحل شده است. مدیر تصفیه کسی است که بعد از انحلال شرکت وظیفه دارد تا به امور مالی شرکت رسیدگی کند.
به عبارت بهتر این مدیر فردی است که اگر مثلا برای اجرای تعهدات شرکت لازم باشد معاملات جدیدی انجام شود، به عهده ی اوست.
همچنین وظیفه دارد که دیون شرکت را از اموال شرکت پرداخت و مطالبات شرکت را وصول کند و باقی مانده ی اموال را بین شرکا تقسیم کند. همچنین باید دعاوی شرکت را پیگری کند .
به این ترتیب او باید شخصی قابل اعتماد باشد چون تمام امور مالی شرکت بعد از انحلال به عهده ی اوست.
مدیران تصفیه نماینده شرکت هستند.
مدیران تصفیه نماینده شرکت در حال تصفیه هستند و تمام اختیارات لازم را برای تصفیه حتی از طریق طرح دعوی، ارجاع به داوری و سازش دارند. محدود کردن اختیارات مدیران تصفیه باطل است.
قاعده کلی: امر تصفیه به عهده ی مدیران شرکت هست.
مدیر تصفیه چگونه تعیین می شود؟
اصولا در شرکت های سهامی، با مسئولیت محدود و شرکت های تعاونی، تصفیه شرکت با مدیر یا مدیران شرکت هست، مگر اینکه اساسنامه شرکت و یا اکثریت مجمع عمومی شرکت ترتیب دیگری را مقرر کند.
در این صورت به ترتیبی که مقرر شده، عمل می شود. در صورتیکه انحلال اختیاری و به خواست شرکت است ، مدیرتصفیه در صورتجلسه انحلال مشخص می شود . در صورتیکه حکم انحلال توسط دادگاه صادر می شود ، مدیرتصفیه توسط دادگاه تعیین می شود.
تعیین مدیر تصفیه در شرکت های تضامنی و نسبی و مختلط سهامی و مختلط غیر سهامی به عهده مدیر و یا مدیران شرکت می باشد. البته در صورتی که شرکای ضامن از بین خود و یا خارج از شرکت فردی را برای تصفیه معین کنند، اختیار انتخاب این مدیر با آن هاست و مدیر منتخب آن ها امور تصفیه را عهده دار می شود.
نکته مهم : در شرکت های مختلط سهامی و مختلط غیر سهامی شرکای غیر ضامن حق دارند پس از انتخاب این مدیر ، یک یا چند نفر را به عنوان ناظر برای نظارت در امر تصفیه تعیین کنند.
قابل توجه : در شرکت های سهامی به محض انحلال شرکت، شرکت در حال تصفیه محسوب می شود و پس از انحلال باید بالافاصله پس از نام شرکت همه جا از جمله در سربرگ و تابلو عبارت در حال تصفیه بیاید. همچنین این موضوع باید در کلیه اوراق و آگهی های شرکت قید شود.
وظایف مدیر تصفیه
وصول مطالبات شرکت
شرکت در زمان فعالیتش ممکن است مطالباتی داشته باشد، این مطالبات میتواند حسب مورد از شرکا، سهامداران، طرفین معاملات مختلف با شرکت و … باشد. به این ترتیب مدیر تصفیه موظف است با در دست داشتن مدارک لازم این مطالبات را وصول کند یا از طریق مذاکره و تشکیل جلسه و یا اگر لازم باشد با طرح دعوی در دادگاه آنها را دریافت کند.
مدیر تصفیه برای وصول مطالبات شرکت منحل شده ، حق طرح دعوی در دادگستری دارد.
پرداخت دیون (بدهی های) شرکت
یکی از وظایف اصلی مدیر تصفیه پرداخت بدهی و دیون شرکت هست. برای این کار باید حق تقدم در پرداخت بدهی ها رعایت شود. برای مثال ابتدا باید طلب طلبکاران با وثیقه پرداخت شود.
همچنین باید موضوع تصفیه شرکت و پرداخت بدهی های شرکت به طلبکاران اطلاع داده شود و از آنها دعوت شود تا با مراجعه به آدرس این مدیر برای دریافت مطالبات خود حداکثر تا شش ماه بعد مراجعه کنند.
ضمنا این آگهی باید در روزنامه رسمی و روزنامه کثیرالانتشار تعیین شده برای شرکت سه بار و هر بار به فاصله یک ماه اگهی شود.
نقد کردن دارایی های شرکت
یکی دیگر از وظایف این مدیر نقد کردن دارایی های شرکت هست. در واقع مدیر تصفیه با اختیاراتی که دارد باید دارایی های منقول و غیر منقول شرکت را در مزایده به فروش برساند و به وجه نقد تبدیل کند.
برای انجام این وظیفه باید فهرست دارایی های شرکت مشخص شود. برنده ی مزایده نباید از خویشاوندان درجه یک تا چهار این مدیر و یا دوستان شناخته شده ی مدیر تصفیه باشد تا تصور تبانی نرود. همچنین باید بدانید که نقد کردن دارایی های شرکت الزاما نیاز به تشریفات مزایده ندارد.
دعوت از مجمع عمومی عادی
در زمان تصفیه ی شرکت مدیر یا مدیران تصفیه عهده دار و مسئول دعوت از مجمع عمومی عادی در صورت نیاز و به دلایل مختلف هستند.
اگردر شرایطی که لازم است این مدیر اینکار را انجام ندهد، ناظر شرکت می تواند مجمع عمومی عادی را به طور فوق العاده دعوت کند.
در مرتبه ی بعد هم چنانچه ناظر این کار را انجام نداد، دادگاه می تواند از مجمع عمومی عادی به فوق العاده تشکیل جلسه را بخواهد.
در این میان سهامداران شرکت می توانند درست مثل وضعیت قبل از انحلال شرکت از وضعیت شرکت و نحوه رسیدگی به صورتحساب های شرکت اطلاع پیدا کنند و مسئولین تصفیه موظف هستند اینکار را انجام بدهند.
نکته مهم : تا زمانیکه تصفیه حساب شرکت به پایان نرسیده، مجمع عمومی عادی بطور فوق العاده در زمان های خود برگزار می شود و تشکیل جلسه می دهد. همچنین مسئول دعوت از مجامع همانگونه که ذکر شد مدیر تصفیه شرکت هست.
وظایف مدیر تصفیه در مجمع عمومی عادی
الف) تسلیم صورتحساب اموال منقول و غیر منقول شرکت و دارایی ها و حساب سود و زیان و خلاصه عملیات های مالی انجام گرفته است.
ب) تهیه و تسلیم گزارشی جامع از عملیات انجام گرفته در مدت زمانیکه عملیات تصفیه در حال انجام بوده به مجمع عمومی شرکت توسط مدیر تصفیه.
ختم تصفیه و اعلام آن به مرجع ثبت شرکت ها
بعد از انجام مراحل تصفیه ی شرکت، مدیر و یا مدیران تصفیه شرکت وظیفه دارند نهایتا تا یک ماه پس از این موضوع مراتب را به اداره ثبت شرکت ها برای حذف نام این شرکت از دفتر اداره ثبت شرکت ها و دفتر ثبت تجاری اعلام کنند.
همچنین باید این موضوع در روزنامه رسمی و همچنین در روزنامه کثیر الانتشار شرکت آگهی شود.
تحویل اسناد و مدارک شرکت
پس از آگهی شدن موضوع اتمام تصفیه شرکت، مدیر تصفیه شرکت باید هم زمان با اعلام اتمام تصفیه شرکت به اداره ثبت شرکت ها، دفاتر و اسناد و مدارک شرکت را به مرجع ثبت شرکت ها به منظور بایگانی و در صورت نیاز مراجعه ی اشخاص ذی نفع تحویل بدهد.
این دفاتر، اسناد و املاک تا ۱۰ سال پس از موضوع انحلال شرکت در اداره ثبت شرکت ها نگهداری می شود.
تقسیم اموال باقی مانده ی شرکت بین سهامداران یا شرکا
پس از موضوع تصفیه شرکت و حل و فصل شدن کلیه بدهی ها و وصول شدن همه مطالبات در صورتیکه باقی مانده ای در حساب شرکت باشد؛ باید مطابق اساسنامه و سهام و یا سهم الشرکه شرکا بین آنها تقسیم شود.
همچنین قسمتی از دارایی شرکت که در مدت تصفیه مورد احتیاج نیست، بین صاحبان سهام به نسبت سهمی که دارند تقسیم می شود، بشرطی که حقوق طلبکاران در نظر گرفته شده باشد و معادل دیونی که هنوز موعد پرداخت آن نرسیده در صندوق شرکت موجود باشد.
پس از ختم تصفیه و انجام تعهدات و تادیه تمام دیون، دارایی شرکت ابتدا به مصرف باز خرید مبلغ اسمی سهام به سهامداران می رسد و مازاد آن به ترتیب مقرر در اساسنامه شرکت و در صورتی که اساسنامه ساکت باشد به نسبت سهام، بین سهامداران تقسیم می شود.
دو شرط تقسیم دارایی شرکت بین شرکا و سهامداران
تقسیم دارایی شرکت فی مابین شرکا چه پس از انحلال، در شرکت های سهامی، با مسئولیت محدود و تعاونی ممکن نیست مگر در صورت وجود دو شرط:
تقسیم دارایی شرکت باید سه بار در مجله رسمی و یکی از جراید (روزنامه کثیرالانتشار) اعلام شود.
یک سال از تاریخ انتشار اولین اعلام تقسیم دارایی در مجله رسمی (روزنامه رسمی) بگذرد .
انتقال دارایی شرکت در حال تصفیه کلا یا بعضا به مدیر یا مدیران تصفیه و یا به خویشاوندان آنها از طبقه اول و دوم تا درجه چهارم ممنوع هست. هر نقل و انتقالی که برخلاف این ترتیب انجام بشه، باطل است.
مدت ماموریت مدیر یا مدیران تصفیه
مدت ماموریت مدیر تصفیه ظرف دو سال هست. اگر تا پایان دو سال امر تصفیه تموم نشود، مدیران تصفیه باید مجمع عمومی را دعوت و اگر از طرف دادگاه انتخاب شدند، مراتب را به دادگاه اعلام نمایند تا ماموریت آنها برای مدتی که بیشتر از دوسال نباشد از طرف مجمع عمومی یا دادگاه تمدید شود و یا اشخاص دیگری جهت تصفیه انتخاب شوند.
عزل مدیران تصفیه
هرگاه مدیر تصفیه به وسیله مجمع عمومی انتخاب شده باشند، این مجمع میتواند یکی یا تمام آنها را عزل و اشخاص دیگری به جای آنها انتخاب کند.
هرگاه انتخاب مدیر یا مدیران تصفیه به وسیله دادگاه بوده، دادگاه می تواند بنا به شکایت ذینفع پس از رسیدگی به ادعای او یعنی بر تخلف یا مدارا کردن مدیر یا مدیران تصفیه یکی یا تمام آنها را عزل و اشخاص دیگری به جای آنان انتخاب کند.
وظیفه مدیر تصفیه در برابر سهامداران شرکت
اگر تصفیه امور شرکت طول بکشد، مدیران تصفیه باید به وسیله مجمع عمومی حداقل سالی یک بار باید مراتب را به اطلاع شرکا برسانند.
مدیران تصفیه باید همه ساله مجمع عمومی عادی صاحبان سهام شرکت را با رعایت شرایط و تشریفاتی که در قانون و اساسنامه شرکت پیش‌بینی شده، دعوت کنند و صورت دارایی و گزارشی از اعمالی که تا آن موقع انجام دادن را به مجمع عمومی مذکور تسلیم کنند.
استعفای مدیر تصفیه
در صورتی که مدیر تصفیه قصد استعفا از سمت خودش را داشته باشد، باید مجمع عمومی عادی صاحبان سهام شرکت را جهت اعلام استعفای خود و تعیین جانشین دعوت نماید.
در صورتی که مجمع عمومی عادی مزبور تشکیل نشود یا نتواند مدیر جدیدی را انتخاب کند و همچنین هرگاه مدیر توسط دادگاه تعیین شده باشد؛ مدیر تصفیه مکلف هست که قصد استعفای خودش را به دادگاه اعلام کند و تعیین مدیر جدید را از دادگاه بخواهد.
در هر حال استعفای مدیر تصفیه تا هنگامی که جانشین او انتخاب نشده و مراتب طبق قانون ثبت آگهی نشده باشه، بی اعتبار هست .
فوت، حجر و ورشکستگی مدیر تصفیه
در صورت فوت یا حجر یا ورشکستگی مدیر تصفیه، اگر مدیران تصفیه متعدد باشند و مدیر متوفی یا محجور یا ورشکسته توسط مجمع عمومی شرکت انتخاب شده باشد، مدیر یا مدیران تصفیه باقیمانده باید مجمع عمومی عادی شرکت را جهت انتخاب جانشین مدیر متوفی یا محجور یا ورشکسته دعوت کنند.
در صورتی که مجمع عمومی عادی مزبور تشکیل نشود یا نتواند جانشین مدیر متوفی یا محجور یا ورشکسته را تعیین کند، مدیر یا مدیران تصفیه باقیمانده مکلفند تعیین جانشین مدیر تصفیه متوفی یا محجور یا ورشکسته را از دادگاه بخواهند.
اگر تصفیه به عهده یک نفر باشد در صورت فوت یا حجر یا ورشکستگی مدیر تصفیه در صورتی که مدیر تصفیه توسط مجمع عمومی شرکت انتخاب شده باشد هر ذینفع می تواند از مرجع ثبت شرکتها بخواد که مجمع عمومی عادی صاحبان سهام شرکت را جهت تعیین جانشین مدیر تصفیه مذکور دعوت کند.
در صورتی که مجمع عمومی عادی مزبور تشکیل نشود یا نتوانند جانشین مدیر تصفیه را انتخاب نمایند یا در صورتی که مدیر متوفی را محجور یا ورشکسته توسط دادگاه تعیین شده باشد، هر ذینفع می تواند تعیین جانشین را از دادگاه بخواهد.
نتیجه گیری :
در این مقاله به تعریف مدیر تصفیه و وظایف او پرداختیم و به بسیاری از سوالات پر تکرار مخاطبان اترس از وکلای زمینه تجاری در قالب توضیحات کاربردی پاسخ دادیم .
نکته ای در پایان باید یادآور شویم این است که مدیرتصفیه زمانی توسط مجمع عمومی فوق العاده شرکت تعیین می شود که انحلال اختیاری و به خواست خود شرکت باشد اما وقتی شرکت ورشکسته شود و یا شرکت به حکم دادگاه منحل شود ، مدیرتصفیه توسط دادگاه انتخاب می شود .
در صورت ورشکستگی شرکت ، بحث اداره تصفیه مطرح می شود . مطابق دستورالعمل های اخیر قوه قضائیه صلاحیت اداره تصفیه استانی شده است یعنی اگردر مرکز یک استان اداره تصفیه باشد، برای کل شرکت های ورشکسته آن استان ، مدیرتصفیه تعیین نمی شود و موضوع به اداره تصفیه فرستاده می شود .
در صورتیکه در این خصوص سوالی دارید ، در بخش نظرات همین صفحه سوال خود را مطرح فرمائید.
سلام وقت بخیر مزاحم شدم
بابت قصور مدیرتصفیه شرکت با مسئولیت محدود شکایتی که کرده بودم به استناد مواد ۲۵۸ و۲۶۸ و۲۶۹ قانون تجارت بود . وباز پرس در دادنامه نوشته موضوع مواد فوق مربوط به شرکتهای سهامی است وبه مسئولیت محدود مربوط نمیشه، قرارمنع تعقیب صادر کرده است .
میخواستم بدانم رای صحیح است؟پس بابت عدم انجام تعهدات مد یر تصفیه در مسئولیت محدود چه باید کرد؟ماده قانونی دیگری دارد؟
باسلام؛
در امور كيفري اصل قانوني بودن جرم و مجازات داريم يعني چنان چه در قانوني جرمي تعريف و مجازات تعيين نشده باشد قابل تعقيب كيفري نيست و مي بايست مواد قانوني هم به صورت محدود تفسير شوند بنابراين استدلال بازپرس درست است
حال بايد دانست قصور مدير تصفيه چه بوده شايد مشمول عنوان مجرمانه ديگري نظير خيانت درامانت باشد اما به طور كلي قصور نهايتا اگر منجر به خسارت گردد موجب مسئوليت مدني شخص واردكننده خسارت است يعني بايد جبران خسارت نمايد يعني بايد دعواي حقوقي طرح كرد.
عرض سلام و ارادت، یکی از بستگان اینجانب سال ۹۴ به عنوان مدیر تسویه یک شرکت که در آن زمان اعلام ورشکستگی کرده و منحل شده بود،منصوب شد.ایشان قبلا در شرکت سمتی نداشتند. اعضای هیات مدیره پس از یکی دو بار تشکیل جلسه دیگر در دسترس نیستند و موضوع تا الان مسکوت مانده است.متاسفانه فرد مورد نظر هیچ کاری مبنی بر استعفا و یا رفع مسولیت از کارشان به هیچ مرجعی ارایه نکردند.میخواستم راهنمایی بفرمایید مشکلاتی از قبیل مسولیت قانونی از لحاظ دیون شرکت و یا احتمالا مشکل مالیات و ممنوعالخروجی و ….گریبانگیر ایشان خواهد شد یا نه؟ اگر جواب مثبت است ایشان چه اقداماتی باید انجام دهند؟ سپاسگزارم از وقتی که می‌گذارید.
با سلام و وقت بخیر . بله اگر از عدم انجام تکالیف ایشان ، خسارتی بار بیاید ، ایشان مسئول هستند . اگر قصد استعفا دارند میبایست مجمع عمومی عادی را برای اعلام استعفا و تعیین جانشین دعوت نمایند . پس از طی این تشریفات در صورتیکه که مجمع عمومی تشکیل نشود ، از دادگاه درخواست تعیین جانشین مدیرتصفیه را بنمایند . نکته مهم : تا زمانی که برای مدیرتصفیه جانشین تعیین نشده باشد ، مدیرتصفیه مسئولیت دارد.
موفق باشید