بازرس شرکت سهامی : مقوله ی بازرسی در شرکتهای سهامی عام و خاص از درجه ی اهمیت زیادی برخوردارهست.
به صورتی که اگر عملیات مالی شرکت بدون پیوست گزارش بازسان شرکت باشد؛ فاقد اعتبار قانونی است. در نتیجه به تقاضای هر ذی نفع دادگاه حکم به بطلان این عملیات را صادر می کند. بنابراین وجود بازرس جز تشریفات الزام آور در خصوص شرکتهای سهامی هست.
در این مقاله به بهانه ضرورت وجود بازرس ، نکات کاربردی در خصوص بازرس شرکت های سهامی را با شما در میان می گذارم.
ضرورت وجود بازرس در شرکت سهامی
به استناد ماده ۱۵۰ لایحه اصلاحی وجود حداقل یک بازرس در شرکت سهامی الزامی است. ولی بازرسان اگر متعدد باشند، مجتمعا عمل نمی کنند. بلکه هر کدام می توانند به تنهایی به انجام وظایف خویش بپردازند. ولی آنچه اهمیت داره اینه که همه ی بازرسان باید یک گزارش واحد تهیه کنند و موارد اختلافی را با ذکر دلیل در گزارش قید کنند .
امکان ابطال حساب ها و ترازنامه شرکت بدون گزارش بازرس
چنانچه فهرست دارایی، ترازنامه و حساب سود و زیان شرکت بدون استماع گزارش بازرس یا بازرسان شرکت تهیه و تنظیم شده باشد ، باطل است حتی اگر مجمع عمومی آنها را تصویب کرده باشد.
چون مشخص نمی شود که آیا به صورت واقعی و با حفظ منافع سهامداران تنظیم شده اند یا خیر .در این وضعیت اشخاص ذی نفع اجازه دارند از دادگاه بخواهند که تصمیمات را ابطال کنند.
نحوه انتخاب بازرس شرکت های سهامی
اولین بازرسان در شرکت سهامی عام توسط مجمع عمومی مؤسس انتخاب می شوند . بعد از ثبت شرکت مجمع عمومی عادی وظیفه ی انتخاب بازرسان را به عهده دارد.
در شرکت سهامی خاص انتخاب بازرسان توسط کلیه ی سهامداران شرکت صورت می گیره (بند ۳ ماده ۲۰ و بند۳ ماده ۷۴ و ماده ۱۴۵ لایحه اصلاح قانون تجارت).
بازرس علی البدل
علاوه بر بازرس اصلی، شرکت باید یک یا چند بازرس علی البدل هم داشته باشه تا زمانی که بازرسان اصلی نمی توانند (مثل فوت، استعفا، سلب سمت، عزل و…) انجام وظیفه کنند، به جای آنها قرار بگیرند.
انتخاب بازرس شرکت توسط دادگاه
اگر شرکت بازرس تعیین نکند یا یک یا چند نفر از بازرسان به دلایلی نتوانند گزارش ارائه بدهند یا از انجام وظیفه ی خود امتناع کنند؛ رئیس دادگاه شهرستان به تقاضای هر ذی نفع بازرس یا بازرسانی انتخاب می کند تا وظایف مربوطه را تا انتخاب بازرس به وسیله ی مجمع عمومی انجام بدهند.
مدت ماموریت بازرسان شرکت سهامی
مدت ماموریت بازرس یکسال از تاریخ انتخاب به وسیله مجمع عمومی عادی است؛ هر چند انتخاب مجدد بازرس بلامانع است.
مقاله پیشنهادی : وظایف و اختیارات بازرس شرکت سهامی چیست
چه اشخاصی نمی توانند بازرس شوند؟
۱) مدیران و مدیر عامل شرکت.
۲) بستگان نزدیک مدیران و مدیرعامل( نزدیکان نسبی و سببی مدیران و مدیر عامل تا درجه ی سوم از طبقه ی اول و دوم)
۳) هر کسی که خود یا همسرش از مدیران شرکت یا مدیر عامل، حقوق دریافت کند.
۴) کسانی که نامشان در فهرست رسمی بازرسان شرکتها ثبت نشده باشد، نمی توانند به عنوان بازرس شرکت های سهامی عام انتخاب بشوند.در حالیکه در شرکت سهامی خاص این محدودیت وجود ندارد.
۵) افرادی که دارای سوپیشینه ی کیفری هستند.
۶) محجورین و کسانی که حکم ورشکستگی آنها صادر شده است.
آیا بازرس میتواند ، سهامدار باشد؟
در شرکت سهامی خاص بر خلاف شرکت سهامی عام بازرس می توانند از بین شرکا انتخاب بشود. در حالیکه در شرکت سهامی عام بازرس الزاما باید از خارج شرکت انتخاب شود.
در شرکت سهامی خاص، کارمند رسمی شرکت میتواند بازرس همان شرکت باشد.
امکان استعفا و عزل بازرس
بازرس در شرکت سهامی می تواند قبل از پایان یافتن مأموریتش استعفا بدهد و به دلیل صرف استعفا نمی شود از او مطالبه ی خسارت کرد. مگر اینکه بر اساس مقررات قانون مسئولیت مدنی، خسارتی قابل مطالبه وارد آورده باشد.
عزل بازرس هم به وسیله ی مجمعی که وی را انتخاب کرده، امکان پذیرهست، به شرطی که جانشین بازرس را انتخاب کند.
مقاله پیشنهادی : مسئولیت های کیفری و حقوقی بازپرس چیست ؟
عزل بازرس شرکت بدون تعیین بازرس جانشین
ممکنه تصور بشود وقتی جانشین بازرس تعیین نمی شود، بازرس علی البدل به جای او قرار می گیرد.
در حالیکه این تصور صحیح نیست چون بازرس علی البدل زمانی صلاحیت دارد که بازرس اصلی به دلایلی در دسترس نباشد، نه وقتی که مجمع عمومی او را عزل کرده است.
بنابراین اگر بازرس اصلی عزل شود ولی بازرس دیگری به عنوان جانشین او انتخاب نشود، دادگاه بنا به درخواست هر ذی نفع بطلان تصمیم (عزل بازرس) را اعلام می کند.
قبل از صدور حکم بطلان، مجمع عمومی اگر بازرس جانشین را تعیین کند، دادگاه حکم بطلان را صادر نمی کند (برگرفته از مواد ۲۷۰ به بعد لایحه اصلاح قانون تجارت مصوب ۱۳۴۷).
معاملات ممنوع بازرس
بازرس نمی تواند در معاملاتی که با شرکت یا به حساب شرکت انجام می گیرد به طور مستقیم یا غیر مستقیم ذینفع باشد. مثلا اگر شرکت قصد فروش مالی را داشته باشد، بازرس نمی تواند اون مال را برای خودش خریداری کند.
دلیل این امر هم روشن است. چون بازرس در این معامله نفع دارد و نمی تواند داور کار خودش باشد و ممکنه منجر به سواستفاده بازرس شود. به این دلیل قانون به درستی این امر را ممنوع اعلام کرده است.
جمع بندی :
در مقاله تلاش شد ، نکات کاربردی در خصوص بازرسین شرکت های سهامی ، چه شرکت سهامی خاص و چه سهامی عام مطرح شود .
با توجه به اینکه حقوق شرکت ها ، حوزه تخصصی است ، پیشنهاد می کنیم ، قبل از هرگونه اقدامی با گرفتن وقت مشاوره از بهترین وکلای تهران در حوزه شرکتهای تجاری ، ریسک های حقوقی خود را کاهش دهید.