ترازنامه مالی: از جمله بحث های مهم که در شرکت های سهامی به ویژه شرکت سهامی خاص نقش مهمی در نمایش وضعیت مالی شرکت دارد، ترازنامه مالی است. هیات مدیره هر سال صورت جلسه ی ترازنامه ی شرکت را تنظیم می کند.
ترازنامه یا بیلان در واقع بیانگر وضعیت مالی شرکت در یک دوره ی زمانی مشخص است. در این نوشتار که با همکاری بهترین وکیل امور مالیاتی موسسه حقوق اترس تهیه شده است به تعریف ترازنامه، اقلام ترازنامه مالی و اینکه رعایت چه نکاتی باعث معتبر شدن ترازنامه می شود و در نهایت فرایند تصویب ترازنامه را با رویکرد تصویب آن توسط مجمع عمومی سالانه مورد بررسی قرار می دهیم.
ترازنامه مالی نشان دهنده ی وضعیت دارایی ها، ساختار مالی و میزان سود و زیان شرکت است. ترازنامه در واقع معیاری برای محاسبه‌ی ارزیابی ساختار سرمایه‌ای شرکت به شمار می‌رود و یک صورت مالی است که تصویری از وضعیت کنونی دارایی‌ها و دیون یک شرکت و میزان سرمایه‌گذاری سهامداران را به نمایش می گذارد.
هیات مدیره باید هر سال پس از انقضای سال مالی شرکت، با ارائه ی گزارشی کلیه دارایی، دیون، سود و زیان شرکت را محاسبه نموده و بیست روز قبل از تاریخ برگزاری مجمع عمومی سالیانه، در اختیار بازرسان قرار بدهند.
فرمول ترازنامه مالی
دارایی‌ها = بدهی‌ها + حقوق صاحبان سهام
ترازنامه صاحبان کسب و کار را از تعادل دارایی شرکت مطلع می کند و به آنها قدرت سنجش وضعیت مالی شرکت را عطا می کند. در واقع ترازنامه مالی یعنی تراز و تعادل بین دارایی و بدهی یک شرکت.
اجزای ترازنامه مالی شرکت
ترازنامه شرکت از سه قسمت که عبارتند از؛ دارایی (جاری و غیر جاری) بدهی (جاری و غیر جاری) و حقوق سهامداران تشکیل می شود. در واقع مجموع دارایی شرکت برابر است با مجموع بدهی ها و حقوق سهامداران شرکت. اقلام ترازنامه عبارتند از؛
الف) دارایی های جاری وغیر جاری ترازنامه
دارایی جاری ارزش کل دارایی شرکت هست که قابلیت این را دارد که در بازه زمانی یک سال به وجه نقد تبدیل شود و شامل: موجودی نقدی ، پیش پرداخت ها و سفارشات، حساب ها و اسناد دریافتنی، اوراق بهادار قابل معامله مثل اوراق قرضه قابل تبدیل به سهام، فهرست موجودی ها و هر دارایی که بتوان آن را به سرعت به وجه نقد تبدیل کرد را شامل می شود.
در مقابل دارایی غیرجاری شرکت به کلیه دارایی هایی گفته می شود که انتظار نمی رود قابلیت تبدیل به وجه نقد یا تبدیل به کالای قابل فروش در طی یک دوره مالی را داشته باشد، مثل سرمایه گذاری های بلند مدت و دارایی های ثابت مشهود مثل زمین، ماشین آلات و سایر دارایی های بادوام و نامشهود. دارایی‌های نامشهود؛ دارایی‌های غیرفیزیکی باارزشی هستند؛ مثل سرقفلی و مالکیت معنوی
دارایی نامشهود فقط وقتی در ترازنامه ذکر می شود که توسط شرکت کسب شده باشند تا اینکه درون سازمان توسعه داده شده باشند.
ب) بدهی های جاری و غیرجاری
بدهی های جاری شرکت مثل دارایی جاری شرکت است و انتظار می رود شرکت طی یک سال آینده آن ها را تسویه کند و شامل پرداختنی های تجاری و غیرتجاری، مالیات پرداختنی، سود سهام پرداختنی، تسهیلات مالی دریافتی و پیش دریافت هاست.
در مقابل بدهی های غیرجاری، بدهی هایی هستند که انتظار می رود بعد از گذشت یک سال مالی از تاریخ تصویب ترازنامه یا یک چرخه عملیات (بسته به این که کدام یک طولانی تر است) تسویه شوند.
بدهی های غیرجاری شامل این موارد است؛ تسهیلات مالی دریافتی بلند مدت، سرمایه خالص در گردش، حقوق صاحبان سهام، سرمایه قانونی، افزایش سرمایه شرکت، صرف سهام، اندوخته قانونی و سایر اندوخته ها، سود و زیان انباشته، سهام خزانه و مازاد تجدید ارزیابی موجودی ها.
ج) حقوق صاحبان سهام یا حقوق مالکانه در اساسنامه
حقوق صاحبان سهام برابر است با ارزش سرمایه شرکت بعد از تسویه تمام بدهی های خود. در زمان تاسیس یک شرکت حقوق مالکانه برابر با همان سرمایه‌گذاری اولیه است که به عنوان سرمایه شرکت ثبت می شود. در حقیقت سرمایه‌گذاران بابت پول یا سرمایه‌ای که برای شرکت فراهم آورده اند، سهام دریافت می‌کنند.
با گذشت زمان حقوق مالکانه می تواند بیشتر یا کمتر شود و این بستگی به این دارد که عملیات شرکت سوده باشد یا نه.
برخی از بدهی‌ها را در ترازنامه نمی آورند مثل؛ اجاره‌ی عملیاتی.
بیشتر بدانیم : اختیارات بازرس شرکت سهامی چیست؟
ایراد اساسی ترازنامه
مشکل اصلی ترازنامه مالی این است که نرخ تورم در آن، محاسبه نمی شود و در واقع ارزش مندرجات آن به روز نیست. یعنی مثلا اگر آپارتمان یکی از اقلام ترازنامه باشد و در سال ۹۷ قیمتش ۷۰ میلیون تومان باشد در سال ۹۹ هم قیمت ۷۰ تومان در آن نشان داده می شود.
مفاصا حساب مدیران شرکت
تصویب ترازنامه مساوی است با مفاصا حساب مدیران . تصویب ترازنامه شرکت در هر دوره مالی به منزله مفاصاحساب مدیران شرکت در آن دوره مالی است.
در واقع اگر در طول آن مدت تصدی مدیران تمام شود، سهام مورد وثیقه آنان از قید وثیقه آزاد می شود. بر اساس تجربه وکلای حاذق در صورتیکه سهامداران در تصویب ترازنامه از کارشناسان مالی کمک نگیرند ، ممکن است اشتباها آنها را تصویب کنند و راه دعاوی بعدی را کاهش دهند.
فرایند تصویب ترازنامه مالی
بازرسان شرکت نقش مهمی در تعیین صحت و درستی ترازنامه ی شرکت دارند. زیرا باید بدانید که تصویب ترازنامه بدون دریافت گزارش بازرسان دارای اعتبار نیست و بهتر است اینطور بگوییم بدون گزارش بازرسان امکان تصویب ترازنامه وجود ندارد.
نکته ی مهم : در شرکت های سهامی عام تصویب ترازنامه سال قبل می تواند تا حد زیادی ملاکی برای تصمیم گیری در مورد افزایش سرمایه شرکت باشد. زیرا ترازنامه تعیین کننده ی وضعیت مالی شرکت محسوب می شود.
تصویب ترازنامه و ثبت تراز مالی شرکت در شرکت سهامی خاص
پس از تنظیم صورتجلسه جهت تصویب ترازنامه، باید سه نسخه از آن به امضای کلیه سهامداران و حداقل یکی از بازرسین شرکت و مدیر عامل برسد.
سپس یک نسخه از آن به همراه رسید پذیرش اینترنتی و رسید پذیرش تغییرات و وکالتنامه وکیل به اداره ثبت شرکت ها تحویل داده می شود تا کارشناس مربوطه اعلام نظر کند. بعد از اینکه نظر کارشناس اخذ و تاییدیه گرفته شد، اقدام به پرداخت هزینه حق الثبت تغییرات و روزنامه رسمی و کثیر الانتشار (روزنامه درج شده در اساسنامه شرکت) می شود .
اگر در موعد تعیین شده در اساسنامه یا ۴ ماه بعد از پایان سال مالی شرکت ترازنامه به تصویب مجمع نرسیده باشد، باید با رعایت تشریفات، در مجمع عمومی عادی به طور فوق العاده تصویب ترازنامه صورت بگیرد.
بیشتر بدانیم : مسئولیت مدنی بازرس شرکت چیست؟
نکات ضروری در تصویب ترازنامه
۱) هزینه های ثبت شرکت باید قبل از تقسیم سود مستهلک شود.
۲) هزینه های افزایش سرمایه حداکثر تا ۵ سال از تاریخ افزایش سرمایه باید مستهلک شود.
۳) پایین آمدن ارزش دارایی های غیرجاری که به هر دلیلی بوده؛ باید در استهلاکات ثبت شود.
۴) تعهداتی که شرکت آن ها را تضمین کرده، باید با قید مبلغ در ترازنامه ذکر شود.
۵) در شرکت های سهامی عام هیات مدیره مکلف است گزارش حسابداران رسمی را ضمیمه حساب های سود و زیان و ترازنامه شرکت کند.
۶) حسابداران باید در مورد صحت اطلاعات حساب شرکت اظهارنظر کنند. همینطور گواهی کنند که کلیه دفاتر، اسناد و صورتحساب ها در اختیارشان قرارداده شده و هیات مدیره وضع مالی شرکت را به درستی در اختیار مجمع قرار داده باشد.
۷) استهلاک اموال و اندوخته قانونی نیز باید لحاظ شود.
ترازنامه نامعتبر
در موارد زیر ترازنامه معتبر نیست:
۱- زمانی که گزارش مجمع عمومی عادی بدون دریافت گزارش قانونی بازرسان تصویب شود.
۲- بازرسان از خویشاوندان نسبی یا سببی اعضاء هیئت مدیره باشند.
۳- بازرس عضو هیئت مدیره باشد.
۴- تصویب ترازنامه توسط بازرسی که ورشکسته شده است، انجام شده باشد.
مدارک لازم جهت تصویب ترازنامه مالی شرکت
۱) مدارک هویتی شرکت (اساسنامه، اظهارنامه، آخرین تغییرات هیات مدیره، آخرین تعیین سمت بازرسین)
۲) فهرست کامل شرکا و میزان سهم الشرکه یا میزان سهام سهامداران و تعداد سهام آن ها.
۳) انتخاب بازرس شرکت دارای صلاحیت و اعتبار برای شرکت.
۴) ارائه مدارک هویتی شرکا و سهامداران.
۵) ارائه برگه نمایندگی نمایندگان اشخاص حقوقی شریک و یا سهامدار در شرکت (در صورتیکه شرکت از شرکا و سهامداران حقوقی بهره می برد.)
۶) اصل آگهی دعوت از اعضاء مجمع عمومی فوق العاده مطابق با اساسنامه شرکت (در صورت برگزاری جلسه با حضور اکثریت).
توجه : ترازنامه مالی نشانگر تصویری لحظه‌ای از وضعیت مالی شرکت در زمانی مشخص است و به خودی خود نمی تواند اطلاعاتی از روندهایی را که در دوره‌ی زمانی طولانی رخ داده را در اختیار قرار بدهد. به این دلیل باید با ترازنامه‌ی دوره‌های گذشته در همان شرکت مقایسه شود. همچنین می توان ترازنامه را با سایر کسب‌وکارهای همان حرفه مقایسه کرد؛ زیرا صنایع مختلف رویکرد‌های مختص خود را در مسائل مالی دارند.
در پایان باید گفت ترازنامه ماهیتی مالی دارد و در مورد تشریفات و مقررات آن جنبه حقوقی و قانونی پیدا میکند که آثار مهمی هم دارد .
توصیه ما به مخاطبان اترس این است ، پیش از اقدام قانونی با وکلای بخش شرکت های اترس مشاوره کنید.