وظایف بازرس شرکتهای سهامی : با مطالعه ی این مقاله می توانید از وظایف و اختیارات بازرس در شرکتهای سهامی آگاهی پیدا کنید. اگر بازرس شرکت هستید لازم است بدانید وظایف و اختیارات بازرس شرکت چیست ؟ و همچنین اگر اعضای شرکت هستید ، باید بدانید چه مواردی را از وظایف بازرس شرکت چیست و چه مواردی را از او بخواهید و در چه مواردی جز شرح وظایف بازرس شرکت قرار دارد
وقتی از وظایف بازرس در شرکت های سهامی صحبت میکنیم ، منظورمان هم شرکت سهامی عام و هم شرکت سهامی خاص می باشد.این نوشتار با رویکرد نکات کاربردی و بر اساس تجربه وکلای موضوعات شرکت های اترس نگارش شده است پس تا انتهای این مقاله همراه ما باشید و به این سوالات پاسخ خواهیم داد .
همانطور که در مقاله مسئولیت بازرس شرکت توضیح دادیم ، شرح وظایف بازرس به طور مستقیم با مسئولیت بازرس ارتباط دارد و در موارد زیادی مسئولیت هایی که برای بازرس ایجاد می شود ، به دلیل ندانستن و یا اجرا نکردن وظایف خود است.
پیش از برشمردن وظایف بازرس شرکت نکته مهم را بگوییم :
مهمترین و اصلی ترین وظیفه ی بازرس در شرکتهای سهامی تفتیش درامور مالی شرکت و بررسی عملکرد هیات مدیره ی شرکت است. به بیان ساده بازرسان حافظ حقوق سهامدارن در شرکت های سهامی هستند. بنابراین ضرورت وجود بازرس شرکت سهامی تاثیر بسیار فراوانی بر فعالیت شرکت دارد.
در صورتیکه در مورد مسائل مربوط به بازرس نیاز به مشاوره حقوقی دارید و یا قصد طرح یا دفاع از دعوی مربوط به بازرس را دارید ، از طریق راههای ارتباطی مندرج در سایت ، با وکلای تخصصی اترس در ارتباط باشید.
وظایف بازرس در شرکتهای سهامی
بررسی صحت حساب های های مالی شرکت
بر اساس ماده ۱۴۸ لایحه اصلاحی قانون تجارت بازرس یا بازرسان وظیفه دارند که درباره ی درستی صورت حساب ها، صورت دارایی، صورت حساب عملکرد، حساب سود و زیان و ترازنامه ای که مدیران برای تسلیم به مجمع عمومی تهیه می کنند ، اظهار نظر کنند.
بازرس حق تغيیر اسناد و موارد بالا را نداره و کارش فقط بررسی است. اگر صحیح یا نادرست بود، باید موارد نادرست را در قابل گزارشی با ذکر نظر خودش به اطلاع مجمع عمومی برساند.
نکته بسیار مهم این است ، گزارش های هیات مدیره و صورتهای مالی نیاز به تائید بازرس ندارد. بازرس فقط اظهارنظر میکند و به سهامداران اطلاع میدهد و سهامداران (مجمع عمومی عادی ) می تواند ، اظهارنظر بازرس را نپذیرد. پس وظیفه بازرس در این مورد صرفا اظهارنظر کردن است.
آگاهی بیشتر : ترازنامه مالی چیست ؟
وظیفه بازرس مبنی بر اطلاع رسانی به سهامداران
بازرسان با توجه به اینکه اطلاعات تخصصی ای که دارند، وظیفه دارند که به تناسب موارد، سهامداران یا مقامات قضایی را از وضعیت حساب های شرکت آگاه کنند.
تصویب حساب های مالی شرکت بدون گزارش بازرس
وقتی مجمع عمومی بدون دریافت گزارش بازرس یا بر اساس گزارش اشخاصی ممنوع از بازرس شدن بوده اند و به عنوان بازرس در شرکت سهامی تعیین شده اند، صورت دارایی و ترازنامه و حساب سود و زیان شرکت را مورد تصویب قرار بدهد؛ این تصویب باطل است و هیچ اعتباری ندارد .
بازرس شرکت وظیفه اطلاع رسانی به مجامع سهامداران چه مواردی را دارد:
۱-ارائه جزئیات معاملاتی که مدیران به صورت شخصی با شرکت می کنند :
با توجه به اینکه اگر مدیران و مدیرعامل مستقیم و یا غیرمستقیم با شرکت معامله کنند ، این خطر وجود دارد که مدیران نفع خود مقدم بر منافع شرکت کنند ، مطابق ماده ۱۲۹ لایحه اصلاحی ،آن معاملات می بایست به تصویب اولین مجمع برسد. بازرس مکلف است ، گزارش خود را درخصوص این معامله تقدیم مجمع عمومی کند.
۲-گزارش جامعی از وضع شرکت به مجمع عمومی عادی بدهند :
بازرس مکلف است بر اساس ماده ۱۵۰ لایحه اصلاحی ،درخصوص اوضاع شرکت ، گزارش جامعی به مجمع ارائه کند و صاحبان می بایست ده روز پیش از تشکیل مجمع عمومی عادی ، امکان ملاحظه این گزارش را داشته باشند.
۳-گزارش هرگونه تخلف یا تقصیر مدیران به اولین مجمع عمومی:
به استناد ماده ۱۵۱ لایحه اصلاحی ، بازرسین می بایست هر تخلفی و یا تقصیری را از مدیران تشخیص داده اند را به اولین مجمع عمومی اطلاع دهند.
۴- قرائت گزارش برای افزایش سرمایه
برای تصمیم گیری در خصوص افزایش سهام شرکت سهامی ، می بایست پیش از تصمیم گیری گزارش بازرس دراین خصوص خوانده شود . بنابراین صرف نگارش گزارش و تحویل تکلیف بازرس را کامل نمیکند و این گزارش به استناد ماده ۱۶۱ لایحه اصلاحی می بایست قرائت و خوانده هم شود.
۵-قرائت گزارش برای کاهش سرمایه شرکت سهامی
خواندن گزارش بازرسان در خصوص کاهش سرمایه هم به استناد ماده ۱۹۱ لایحه اصلاحی الزامی است .در صورتیکه در مورد کاهش و یا افزایش سرمایه ، گزارش بازرس خوانده نشود ، تصمیم هیات مدیره قابل ابطال از طریق دادگاه است .
آگاهی بیشتر : مجمع عمومی فوق العاده چیست ؟
نظارت بر عملکرد هیات مدیره
همانطور که بالاتر گفتیم نظارت بر عملکرد هیات مدیره از جمله وظایف و اختیارات بازرس در شرکتهای سهامی است. بازرس یا بازرسان مکلفند هرگونه تخلف یا تقصیری از طرف مدیران و مدیر عامل، در امور مربوط به شرکت مشاهده میکنن؛ مراتب را به اولین مجمع عمومی اطلاع بدن. بازرسان موظفن گزارش کامل و جامعی در مورد وضعیت شرکت تهیه و به مجمع عمومی عادی تسلیم کنند. این گزارش باید حداقل ۱۰ روز قبل از تشکیل مجمع عمومی عادی جهت ملاحظه ی سهامداران در مرکز شرکت آماده باشد.
در قانون برای نظارت بازرس ضمانت اجرایی خاصی به جز اطلاع دادن و گزارش دادن به سهام داران پیش بینی نشده است.
نظارت بر رعایت حقوق سهامداران
بازرسان باید اطمینان حاصل کنند که حقوق سهامداران (مثل حق استفاده از سود قابل تقسیم، حق پذیره نویسی و دریافت سهام، حق نقل و انتقال سهام و …) در حدودی که قانون و اساس نامه شرکت معین کرده؛ به طور مساوی رعایت شده باشه.
سایر وظایف و اختیارات بازرس در شرکتهای سهامی
دعوت مجمع عمومی عادی سالانه توسط بازرس :
مقام اولیه دعوت کننده مجمع عمومی سالانه مدیران هستند . درصورتیکه مدیران این دعوت را انجام ندهند ، به استناد ماده ۹۱ لایحه اصلاحی ،بازرس می بایست مجمع عمومی عادی سالانه را دعوت کند.
دعوت مجمع عمومی عادی به طور فوق العاده توسط بازرس
بازرسان این اختیار را دارند در مواقعی که ضرورت دارد مستندا به ماده ۹۲ لایحه مجمع عمومی عادی را به طور فوق العاده دعوت کنند.
دعوت از مجمع عمومی بنا به تقاضای سهامدارانی که حداقل یک پنجم سهام شرکت را دارند؛
قانونگذار در ماده ۹۵ لایحه ، برای سهامداران شرکت سهامی که حداقل یک پنجم سهام را دارند این حق را قائل شده است که بتوانند درخواست برگزاری مجمع کنند .
در این حالت بازرس وقتی تکلیف به دعوت سهامداران را دارد که دارندگان حداقل یک پنجم سهام ، ابتدا درخواست خود را به هیات مدیره مطرح کرده باشند و ۲۰ روز از آن گذشته باشد و هیات مدیره از دعوت مجمع عمومی خودداری کرده باشد.
دعوت مجمع عمومی برای اتنتخاب مدیر توسط بازرس شرکت های سهامی :
هر ذی نفع (مانند سهامدار ) می تواند از بازرس یا بازرسان دعوت مجمع عمومی عادی برای انتخاب مدیری که سمت او بلاتصدی مانده است، را تقاضا کند. به شرطی که هیات مدیره بر اثر فوت، استعفاء یا سلب شرایط از یک یا چند نفر از مدیران از دعوت مجمع مزبور به منظور انتخاب مدير جانشین خودداری کند.
در پایان این قسمت به دو مورد دیگری که بازرس مکلف به ارائه گزارش خاص هست ، به صورت طرح کلی اشاره میکنیم :
۱-گزارش خاص در مورد تبدیل ورقه قرضه یا سهم شرکت (ماده ۱۶۱ لایحه).
۲-گزارش خاص در مورد تعویض ورقه قرضه یا سهم شرکت (ماده ۷۱ لایحه).
آگاهی بیشتر : دفاتر تجاری چیست ؟
اختیارات بازرس در شرکت سهامی
هر آنچه در این مقاله به عنوان وظایف بازرس گفتیم ، از یک دید حق و اختیار بازرس هم حساب می شود . برای مرور درک بهتر موضوع ، دو اختیار را به صورت تفکیک شده اینجا طرح می کنیم که عبارتند از :
۱-بازرس این اختیار را دارد که در هر زمانی هر گونه رسیدگی و بازرسی را که لازم می داند؛ انجام داده و اسناد و مدارک لازم و اطلاعات شرکت را مطالبه کند (ماده ۱۴۹ لایحه). اگر مدارک و اطلاعات شرکت نزد مدیران و یا مدیرعامل شرکت باشد
در صورت مطالبه ی بازرس باید مدارک در اختیار بازرس قرار بگیرد. اما اگر اطلاعات شرکت در اختیار کسانی خارج از شرکت باشد، حق مطالبه برای بازرس وجود ندارد؛ مگر با طرح دعوی و رعایت ضوابطی که قانون برای تحقیقات و کسب اطلاعات تعیین کره است.
۲-بازرس می تواند در انجام وظایف خود از نظر کارشناسان استفاده کند؛ به شرطی که قبلا آنها را به شرکت معرفی کرده باشد. چرا که مدیران نباید با اشخاص ناشناس مواجه بشوند. این کارشناسان در مواردی که بازرس تعیین می کند؛ مثل بازرس حق هرگونه تحقیق و رسیدگی را دارند (م ۱۴۹ لایحه)
حضور بازرس در جلسات هیات مدیره
یکی از سوالاتی که از وکلای تجاری اترس زیاد پرسیده می شود ، این است که آیا با وجود مخالفت مدیران ،بازرسین میتوانند در جلسات هیات مدیره شرکت کنند .
در این خصوص اختلاف نظر است .
عده ای بر اساس ماده ۱۴۹ لایحه اصلاحی قانون تجارت معتقدند که چون بازرس حق هرگونه تحقیق و بررسی در امور شرکت را دارد ، میتواند در جلسات هیات مدیره هم شرکت کند.
در مقابل عده ای اعتقاد دارند که بازرس تاجایی اجازه ورود دارد ، که وارد حوزه اداره و مدیریت شرکت نشود . حضور در جلسات هیات مدیره در راستای اداره شرکت است و ورود بازرس به آن دخالت در اداره شرکت محسوب میشود .
این دو نظر در رویه قضایی وجود دارد و هر کدام طرفداران خود را دارد و نظر وکلای پایه یک متخصص اترس به گروه دوم نزدیک تر است.
نتیجه گیری :
در این مقاله در خصوص وظایف و اختیارات بازرس شرکتهای سهامی اعم از شرکت سهامی عام و شرکت سهامی خاص صحبت کردیم.
بحث کردیم که قانون چه مواردی را در این موضوع پیش بینی کرده است و باید در نظر داشته باشیم بسیاری از اختیارات بازرس حکم تکلیفی هم دارد و وظیفه او هم هست .
به عنوان مثل بازرس حق دارد در زمینه های مختلف بررسی کند و در عین حال هم تکلیف را هم دارد . ذکر یک نکته مهم ضروری است . مسئول اداره و مدیریت شرکت با مدیران و مدیرعامل هست و چون آنها مسئولیت های قانونی آن را هم دارند ، حدود اختیارات بازرسان تا حدی است که وارد دخالت در حوزه اداره شرکت نشوند.