افزایش سرمایه شرکت سهامی : شرکتهای سهامی خاص و عام پس از تشکیل و ثبت می توانند تحت شرایط و با رعایت دستورالعمل‌های خاصی که قانون برای افزایش سرمایه در شرکت سهامی مقرر کرده؛ نسبت به کاهش و یا افزایش سرمایه خود اقدام کنند.
ما در این نوشته که به قلم وکیل متخصص شرکت موسسه حقوقی اترس نگارش یافته است ؛ قصد داریم به بررسی چرایی افزایش سرمایه در شرکتهای سهامی و روند انجام آن اعم از نحوه‌ی افزایش سرمایه، اقدامات لازم برای ثبت آن، نشر آگهی، نهاد تصمیم گیرنده در خصوص افزایش سرمایه در شرکتهای سهامی و مقررات مربوط به آن بپردازیم.
مواد ۱۵۷ لغایت ۱۹۸ لایحه قانون تجارت به موضوع تغییرات سرمایه اختصاص داده شده است.
موضوع افزایش و کاهش سرمایه با توجه به اینکه شرکت‌ها فعالیت تجاری انجام می‌دهند و با مساله‌ی سود و زیان در ارتباط هستند، امری رایج است. این موضوع می تواند فواید بسیار زیادی را برای شرکت ها داشته باشد. مثلا کاهش سرمایه می تواند از انحلال شرکت جلوگیری کند.
از آنجائیکه شرکت‌ها برای تشکیل به یک حداقل سرمایه ای نیاز دارند؛ اگر سرمایه از حداقلی که قانون یا اساسنامه تعیین کرده پایین‌تر بیاید، یا باید شرکت منحل شود و یا سرمایه به میزان واقعی کاهش پیدا کند. یا مثلا اگر شرکتی بعد از گذشت مدتی به شرکت مادر تبدیل شود؛ باید مقدار سرمایه را افزایش داد که مقدار سرمایه لازم برای این گونه شرکت‌ها در حدود یکصد میلیارد ریال است. بنابراین اگر سرمایه یک شرکت مادر کمتر از این مقدار باشد، باید برای افزایش سرمایه اقدام کرد.
همچنین شرکت ها ممکن است برای توسعه بیشتر و یا جذب اعتماد بانک ها برای اخذ تسهیلات ، سرمایه شرکت را افزایش بدهند.
پیش از پرداختن به بحث به یک نکته مهم اشاره کنیم ؛تغییر در سرمایه شرکتهای سهامی (افزایش یا کاهش سرمایه) در صلاحیت مجمع عمومی فوق‌العاده است. بنابراین هیچ مرجع دیگری مثل مجمع عمومی عادی و یا هیات مدیره نمی تواند ، در مورد افزایش سرمایه و یا کاهش سرمایه تصمیم بگیرد و این تصمیم حتی پس از ثبت و انجام قابل ابطال از طریق دادگاه است.
هیات مدیره در موارد خاصی که مجوز مجمع عمومی فوق العاده را دارد میتواند افزایش سرمایه بدهد که در ادامه به آن می پردازیم.
قبل از انجام افزایش سرمایه توصیه داریم، جهت رعایت صحت مراحل و ضوابط قانونی ، موضوع را با وکلای متبحر پیش ببرید.
افزایش سرمایه در شرکت سهامی خاص می تواند از دو طریق اتفاق بیفتد؛ یکی صدور سهام جدید و دیگری بالا بردن مبلغ اسمی سهام موجود
همانطور که گفتیم مجمع عمومی فوق‌العاده صلاحیت تصمیم گیری در مورد افزایش سرمایه شرکت را دارد.
تا زمانی که سرمایه قبلی شرکت تماماً تامین و پرداخت نشده است؛ افزایش سرمایه مجاز نیست.
مجمع عمومی فوق‌العاده می تواند به هیات مدیره اجازه بدهد ظرف مدت معینی که نباید از پنج سال تجاوز کند، سرمایه شرکت را تا میزان مبلغ معینی به یکی از طرق مذکور در بالا ( صدور سهام جدید یا بالا بردن مبلغ اسمی سهام موجود) افزایش دهند. بنابراین اگر این مجوز نباشد ، تصمیم هیات مدیره باطل است.
هیات مدیره در هر نوبت پس از عملی ساختن افزایش سرمایه، مکلف است حداکثر ظرف مدت یک ماه مراتب را ضمن اصلاح اساسنامه و قید سرمایه جدید به جای سرمایه ثبت شده، به مرجع ثبت شرکت‌ها اعلام تا پس از ثبت، جهت اطلاع عموم آگهی شود.
اساسنامه شرکت نمی تواند اختیار افزایش سرمایه را به هیات مدیره بدهد و در صورتیکه این بند در اساسنامه باشد ، این بند و تصمیمات هیات مدیره در این خصوص باطل است و ممکن است موجب مسئولیت مدنی اعضای هیات مدیره شود .
مجمع عمومی فوق‌العاده، به پیشنهاد هیأت مدیره، پس از قرائت گزارش بازرس شرکت یا بازرسان، در مورد افزایش سرمایه شرکت تصمیم گیری می‌کند. پیشنهاد هیات مدیره راجع به افزایش سرمایه، باید حاوی دلایل توجیهی لزوم افزایش سرمایه و نیز شامل گزارشی درباره امور شرکت از ابتدای سال مالی در جریان و اگر تا آن موقع مجمع عمومی عادی نسبت به حساب‌های سال مالی قبل تصمیم نگرفته باشد حاکی از وضع شرکت از ابتدای سال مالی قبل باشد .گزارش بازرس یا بازرسان باید شامل اظهارنظر درباره پیشنهاد هیات مدیره باشد.
با توجه به اینکه به استناد ماده ۲۶۱ لایحه اصلاحی قانون تجارت ، عدم رعایت تشریفات قانونی افزایش سرمایه جرم است ، توصیه می شود ، در این خصوص از مشاوره تخصصی اترس استفاده نمائید.
افزایش سرمایه می تواند به پیشنهاد هیات مدیره باشد و همچنین باید گزارش بازرسان شرکت درباره‌ی پیشنهاد هیات مدیره هم ضمیمه‌ی پیشنهاد باشد.
در شرکت سهامی خاص، پس از اخذ تصمیم راجع به افزایش سرمایه از طریق انتشار سهام جدید، باید این موضوع از طریق نشر آگهی در روزنامه کثیرالانتشاری که آگهی های مربوط به شرکت در آن انتشار پیدا می کند به اطلاع صاحبان سهام برسد.
مندرجات آگهی عبارتند از:
۱- اطلاعات مربوط به مبلغ افزایش سرمایه و مبلغ اسمی سهام جدید و حسب مورد، مبلغ اضافه ارزش سهام و تعداد سهامی که هر صاحب
۲- سهم به نسبت سهام خود حق تقدم در خرید آنها دارد.
۳- مهلت پذیره نویسی و نحوه پرداخت برای افزایش سهام
در صورتی که برای سهام جدید شرایط خاصی در نظر گرفته شده باشد، این شرایط نیز در آگهی باید قید شود
۱.اظهارنامه که به امضای رئیس و کلیه اعضای هیات مدیره رسیده باشد.
۲.صورتجلسه مجمع عمومی فوق‌العاده که افزایش سرمایه را تصویب نموده و یا اجازه آن را به هیات مدیره داده است. در این حالت، صورتجلسه هیات مدیره مبنی بر تصویب افزایش سرمایه هم باید پیوست گردد.
۳.یک نسخه از روزنامه‌ای که آگهی افزایش سرمایه در آن درج شده است.
۴.اظهارنامه مربوط بر فروش کلیه سهام جدید (در صورتی که سهام جدید امتیازاتی داشته باشد؛ باید شرح امتیازات و موجبات آن در اظهارنامه قید شود) که باید به امضای رئیس و کلیه اعضای هیات مدیره برسد.
۵.در صورتی که قسمتی از افزایش سرمایه به صورت غیرنقد باشد، باید تمام آن تحویل گردیده و قیمت آن با جلب نظر کتبی کارشناس رسمی دادگستری به تصویب مجمع عمومی فوق العاده رسیده باشد.
۶.یک نسخه از صورتجلسه مجمع عمومی فوق العاده، مربوط به قیمت آورده های غیرنقدی، باید به همراه مدارک مزبور، به مرجع ثبت شرکت ها تسلیم شود
مطابق ماده ۱۵۷ و ۱۵۸ لایحه اصلاحی قانون تجارت سرمایه شرکت را می توان از دو روش صدور سهام جدید و یا از طریق بالا بردن مبلغ اسمی سهام موجود افزایش داد. تادیه مبلغ اسمی سهام موجود می تواند از طریق موارد زیر باشد؛
۱-پرداخت مبلغ اسمی سهم به نقد (در شرکت سهامی خاص تادیه مبلغ اسمی سهام به صورت غیر نقد مجاز است).
توضیح اینکه می توان مبلغ اسمی سهام را به صورت نقدی پرداخت نمود.
۲-تبدیل مطالبات نقدی حاصل شده اشخاص از شرکت به سهام جدید.
در صورتی که اشخاص از شرکت طلبی دارند میتوان آن را تبدیل به سهام کرد.
۳-انتقال سود تقسیم نشده یا اندوخته یا عواید حاصله از اضافه ارزش سهام جدید به سرمایه شرکت.
منظور از اندوخته ، اندوخته اختیاری است و اندوخته قانونی نمی تواند از حداقل مقرر کمتر شود .
۴-تبدیل اوراق قرضه به سهام
۱- افزایش سرمایه در شرکتهای سهامی از طریق بالا بردن مبلغ اسمی سهام موجود در صورتیکه برای صاحبان سهام ایجاد تعهد کند؛ ممکن نیست مگر به رضایت کلیه‌ی سهامداران . این حکم برای حمایت از سهامداران اقلیت است .
۲- پرداخت مبلغ اسمی سهام جدید در شرکت های سهامی عام بصورت نقدی است ولی در شرکتهای سهامی خاص چنین پرداختی در قالب آورده‌ی غیر نقدی نیز مجاز است.
۳-ا نتقال اندوخته قانونی شرکت به سرمایه ممنوع است
در صورتیکه شرکت بخواهد از طریق سهام جدید ، افزایش سهام بدهد ، سهامداران شرکت به نسبت سهامی که دارند ، حق تقدم خرید دارند و حداقل می بایست ۶۰ روز به آنها فرصت داده شود . ناگفته نماند که این حق قابل نقل و انتقال است و سهامداران قدیمی می توانند آن را به دیگران انتقال دهند. عدم رعایت حق تقدم خرید سهامداران بر اساس بند ۱ ماده ۲۶۲ جرم است.
حسن سپردن امور حقوقی به یک موسسه حقوقی مجاز این است در مواردی که یک موضوع تجاری مانند افزایش سهام با یک موضوع کیفری در ارتباط قرار می گیرد ، وکلای بخش کیفری هم میتوانند در موضوعات مشارکت فعال داشته باشند .
بیشتر بدانیم : مسئولیت مدیر و مدیران شرکت تضامنی
در شرکت سهامی عام پس از اتخاذ تصمیم راجع به افزایش سرمایه از طریق انتشار سهام جدید باید آگهی در روزنامه کثیرالانتشاری که آگهی های شرکت در آن منتشر می شود به اطلاع صاحبان سهام برسد و در آن قید شود که:
۱-صاحبان سهام بی نام برای دریافت گواهی نامه حق خرید سهامی که حق تقدم در خرید آن را دارند ظرف مهلت معین که نباید کمتر از ۲۰ روز باشد به مراکزی که از طرف شرکت تعیین و در آگهی قید شده است؛ مراجعه کنند.
۲-.برای صاحبان سهام با نام گواهینامه‌های حق خرید باید توسط پست سفارشی ارسال شود
گواهی باید دارای نکات زیر باشد:
۱- نام، شماره ثبت و مرکز اصلی شرکت.
۲- مبلغ سرمایه فعلی و همچنین مبلغ افزایش سرمایه شرکت.
۳- تعداد و نوع سهامی که دارنده گواهینامه حق خرید آن را دارد با ذکر مبلغ اسمی سهم و حسب مورد مبلغ اضافه ارزش آن.
۴- نام بانک و مشخصات حساب سپرده ای که وجوه لازم باید در آن پرداخته شود.
۵- مهلتی که طی آن دارنده گواهی نامه می تواند از حق خرید مندرج در گواهی نامه استفاده کند.
۶- هر گونه شرایط دیگری که برای پذیره نویسی مقرر شده باشد.
لازم است بدانید که:
گواهی نامه حق خرید سهم باید به همان ترتیبی که برای امضا اوراق سهام شرکت مقرر است به امضا برسد.
روند افزایش سرمایه در شرکتهای سهامی بر اساس قانون باید در روزنامه آگهی شود. با این توضیح که بر اساس ماده ۱۶۹ لایحه اصلاح قانون تجارت؛ در شرکت های سهامی خاص پس از اتخاذ تصمیم راجع به افزایش سرمایه قانونی از طریق انتشار سهام جدید باید مراتب از طریق نشر آگهی در روزنامه کثیرالانتشاری که آگهی های مربوط به شرکت در آن منتشر می شود به اطلاع صاحبان سهام برسد.
همچنین بر اساس ماده ۱۷۰ لایحه؛ در شرکتهای سهامی عام پس از اتخاذ تصمیم راجع به افزایش سرمایه از طریق انتشار سهام جدید باید آگهی به نحو مذکور در ماده ۱۶۹ منتشر و در آن قید شود که صاحبان سهام بی نام برای دریافت گواهینامه حق خرید سهامی که حق تقدم در خرید آن را دارند؛ ظرف مهلت معین که نباید کمتر از بیست روز باشد به مراکزی که از طرف شرکت تعیین و در آگهی قید شده؛ مراجعه کنند. برای صاحبان سهام با نام باید گواهینامه های حق خرید توسط پست سفارشی ارسال می شود.
برای سرمایه شرکت در قانون حداکثری تعریف نشده و تا میزان دلخواه قابل افزایش است، اما سرمایه شرکتهای سهامی دارای حداقل است.
نکته ی مهم: هر گونه تغییر در میزان سرمایه باید در سامانه اداره ثبت وارد و سپس آگهی آن در روزنامه رسمی چاپ شود
در این نوشتار ، ابعاد مختلف افزایش سرمایه در شرکت های سهامی خاص را بررسی کردیم .
افزایش سرمایه یکی از پیچیده ترین تغییرات شرکت هاست که با توجه به اینکه ابعاد مالی آن گسترده است و تعارض نفعی که سهامداران در حق تقدم خرید دارند و همچنین تشریفاتی که قانونگذار برای حمایت از حقوق سهامداران اقلیت پیش بینی کرده است ، دعاوی حقوقی بسیاری ایجاد می کند . برخی از این دعاوی و ابطال مصوبات و مطالبه خسارات مدت ها بعد اتفاق می افتد .
بنابراین به منظور کاهش ریسک هایی که ذکر شد به ویژه مجازات های کیفری که برای اشخاص در نظر گرفته شده است ، صفر تا صد افزایش سهام را به وکیل متخصص بسپارید و در صورتیکه خودتان قصد انجام آن را دارید از خدمات مشورت تخصصی تلفنی بهره مند شوید
به هر میزانی که سرمایه شرکت افزایش داده می شود؛ باید به اندازه نیم در هزار آن مالیات پرداخت شود
حداقل زمانی که مانند تمامی صورتجسلات تغییرات قابل پیش بینی است حداقل ۱۵ روز کاری تا درج آگهی در روزنامه رسمی می باشد.