عقد صلح یکی از عقود معین که در قانون مدنی نام و شرایط آن بیان شده است که به دلیل انعطاف پذیری بالای این عقد به صورت های مختلفی از سوی مردم مورد استفاده قرار میگیرد.
عقد صلح چیست؟
در این عقد یکی از طرفین مال خود را به دیگری صلح و میکند و طرف دیگر نیز باید این صلح را قبول کند. به کسی که مال خود را اعطا میکند مصالح و به شخص قبول کننده متصالح گفته میشود.
البته باید بدانید که صلح در موارد دیگر نیز استفاده میشود و تنها مختص به این عقد نمیباشد. برای اطلاع و آگاهی از انواع و کاربردهای صلح تا انتهای این گفتار که توسط وکلای اترس تهیه شده است با ما همراه باشید.
عقد صلح در قانون مدنی
صلح در لغت به معنای عهد و پیمان بستن، سازش کردن یا توافق میان دو یا چند نفر میباشد. اصطلاح آن نیز در علم حقوق از معنای لغوی آن دور نیست.
برای اینکه منظور قانونگذار برای تعریف آنرا بدانیم بهتر است به ماده ۷۵۲ قانون مدنی مراجعه کنیم که در راستای تعریف صلح چنین بیان داشته است که “صلح ممکن است یا در مورد رفع تنازع موجود و یا جلوگیری از تنازع احتمالی در مورد معامله و غیر آن واقع شود.” بنا بر این تعریفی که قانون از صلح داشته است همانطور که اشاره کردیم کاربردهای مختلفی در این زمینه برای افراد با توجه به خواست و اراده آنها مطرح شده است.
انواع صلح
صلح با توجه به نتیجه و هدفی که طرفین خواهان آن هستند به به انعقاد آن اقدام مینمایند بر دو قسم میباشد. این موارد عبارتند از:
صلح بر دعوا
گاهی صلح برای حل و فصل اختلاف یا برای جلوگیری از بروز آن رخ میدهد. برای مثال دعوای مالکیتی که میان دو شخص وجود دارد با انعقاد صلح و در صورت توافق پرداخت هزینه ای از سوی یکی از طرفین به پایان میرسد. به این موارد صلح بر دعوا گفته میشود.
صلح ابتدایی
در برخی موارد دیگر نیز طرفین قصد انجام معامله با یکدیگر را دارند اما نمیخواهند آثار و احکام خاصی که در آن معامله وجود دارد دامن گیر آنها باشد و تعامل آنها از روی سازش میباشد.
برای مثال پدری میخواهد خانه خود را به فرزندش بدهد بدون اینکه از وی پولی دریافت کند و آثار عقد بیع دامن گیر آنها باشد. بدین ترتیب میتواند از عقد صلح برای این کار اقدام کند و عوض آنرا مال ناچیزی معین کند. این مسئله در ماده ۷۵۸ قانون مدنی بازتاب داده شده است.
شرایط صحت صلح
وکیل حوزه قرارداد بیان میکند تمامی عقود معین و غیر معین برای صحت نیاز به رعایت شرایط ماده ۱۹۰ قانون مدنی دارند و عقد صلح نیز از این مسئله مستثنی نمیباشد.
در خصوص صحت صلح ماده ۷۶۳ بیان میکند که اگر به اکراه صورت بگیرد غیرنافذ خواهد بود که به دلیل عدم رضایت فرد میباشد. غیرنافذ بودن آن سبب میشود اگر موضوع اکراه بر طرف شود شخص میتواند با اعلام رضایت خود، به صحت صلح اقدام نماید.
همچنین نکته دیگر در این خصوص وجود دارد این است که باید جهت صلح مشروع باشد. برای مثال اگر فردی ملک خود را برای برپایی قمارخانه به دیگری صلح کند باطل خواهد بود.
اوصاف عقد صلح
بر اساس اصل لزوم قراردادها تا زمانی که در قانون بر جایز بودن عقدی تصریح نشده باشد آن عقد لازم تلقی میشود. بدین ترتیب عقد صلح از عقود لازم به شمار می آید.
لزوم قرارداد به معنای عدم امکان فسخ برای طرفین آن میباشد.
سوالی که در این میان مطرح میشود این است که اگر عقد صلح به جای عقود جایز مانند عقد عاریه منعقد شده باشد به تبع آن جایز میشود یا خیر؟
قانونگذار به طور صریح در ماده ۷۶۰ بیان کرده است :
حتی اگر به جای عقود جایز منعقد گردد نیز لازم تلقی میشود و هیچ یک از طرفین حق فسخ قرارداد را نخواهند داشت.
سوال دیگری که برای بسیاری از افراد به وجود می آید مربوط به معوض و غیرمعوض بودن این عقد میباشد. صلح به دلیل ماهیت خاصی که دارد و بر اساس توافق طرفین شکل میگیرد در اصل میتوان گفت غیرمعوض است اما میتوان برای آن شرط عوض کرد.
برای مثال فردی اتومبیل خود را به دیگری صلح کرده و دریافت مبلغی پس از انتقال را در شرط ضمن عقد ذکر کند.
دانلود نمونه قرارداد صلح واگذاری سهام شرکت
مهمترین نوع عقد صلح
یکی از مهمترین ابداعات که در مسائل حقوقی به وجود آمد که بسیاری از مشکلات افراد برای وصیت و ارث را حل کرد استفاده از عقد صلح در این زمینه بود که به آن صلح عمری گفته میشود.
هماطور که میدانید در وصیت افراد تنها میتوانند در خصوص ثلث اموال خود تصمیم گیری کنند و مابقی آن میان وراث تقسیم میشود. اما اشخاص میتوانند با استفاده از قرارداد صلح عمری اموال خود را به دیگری صلح کرده و زمان انتقال آنرا منوط به فوت خود یا شخص مورد نظر نمایند.
به این صورت میتوانند هر یک از اموال خود را به شخصی که اراده میکنند برای پس از فوت منتقل نمایند. اما بهتر است برای این کار از مشاوره حقوقی صلح عمری بهره ببرید زیرا وکلای متخصص شما را در انتخاب بهترین راهکارها راهنمایی میکنند.
آیا در صلح حق شفعه ایجاد میشود؟
همانطور که بیان شد صلح ممکن است در قالب یکی از عقود معین دیگر انجام شود. یکی از پر کاربردترین آنها عقد بیع میباشد. در شراکت مدنی که دو شخص در یک مال دارند اگر یکی از آنها سهم خود را به فروش برساند برای دیگری ایجاد حق شفعه میشود و میتواند با پرداخت ثمن مالک آن سهم گردد.
حال اگر به جای بیع، صلح صورت بگیرد نیز این امکان وجود خواهد داشت؟
پاسخ این سوال منفی است زیرا قانونگذار در مقام بیان شرایط ایجاد حق شفعه، انعقاد بیع از سوی شریک را شرط میداند و اگر صلح نماید چنین حقی ایجاد نخواهد شد.
نتیجه گیری
در نتیجه میتوان گفت عقد صلح از پرکاربرد ترین عقودی هست که در قانون پیش بینی شده و به دلیل اینکه از عقود لازم است استحکام خوبی دارد و افراد میتوانند با خیالی آسوده از آن استفاده نمایند.
اما به دلیل انعطاف پذیری بالای آن بهتر است پیش از انعقاد با دریافت مشاوره حقوقی، در خصوص شروط ضمن آن با یکی از وکلای متخصص مشورت نمایید.