مهریه پس از فوت شوهر : مهریه یکی از حقوق مالی زوجه است که در زمان عقد نکاح به او تعلق می‌گیرد و به عنوان نوعی ضمانت مالی از سوی شوهر به زن داده میشود.
اهمیت مهریه به عنوان پشتوانه‌ای مالی برای زن در شرایط مختلف از جمله در صورت فوت شوهر بسیار برجسته است.
در شرایطی که شوهر فوت میکند، یکی از سوالات مهمی که پیش می‌آید این است که مهریه چگونه و تحت چه شرایطی قابل مطالبه است.
در این گفتار وکلای متخصص خانواده به بررسی ابعاد حقوقی، شرعی و قانونی این موضوع پرداخته و مراحل و شرایط مطالبه مهریه پس از فوت شوهر را به تفصیل شرح خواهند داد.
پس برای اطلاع از تمامی این موارد تا انتهای این مطلب همراه ما باشید.
مهریه و انواع آن
پیش از ورود به بحث اصلی، لازم است به اختصار انواع مهریه را مرور کنیم. مهریه به طور کلی به دو دسته‌ی عندالمطالبه و عندالاستطاعه تقسیم میشود.
مهریه عندالمطالبه به محض عقد به زن تعلق می‌گیرد و زن هر زمان که بخواهد میتواند آن را مطالبه کند.
در مقابل، مهریه عندالاستطاعه مشروط به توانایی مالی مرد است و تنها زمانی که او قادر به پرداخت باشد، زن میتواند آن را طلب کند.
از آنجا که این تقسیم بندی میتواند در نحوه دریافت مهریه پس از فوت شوهر موثر باشد، اهمیت این تقسیم‌بندی آشکار میشود.
شرایط مطالبه مهریه پس از فوت شوهر
هنگامی که شوهر فوت میکند، مهریه زن همچنان به عنوان یک دین بر عهده شوهر باقی می‌ماند و ورثه متوفی ملزم به پرداخت آن هستند.
مهریه در این شرایط جزء بدهی‌های مرد محسوب میشود و مانند سایر بدهی‌ها از ماترک او کسر میگردد.
اما برخی از شرایط و نکات حقوقی خاص برای مطالبه مهریه در این موقعیت وجود دارد:
پرداخت مهریه از ماترک متوفی
طبق قانون، مهریه زن در دسته بدهی‌های ممتاز است و پیش از تقسیم اموال بین ورثه باید پرداخت شود.
این بدان معناست که ابتدا باید به میزان مهریه همسر متوفی از اموال شوهر کسر شود و سپس باقی‌مانده به ورثه تعلق می‌گیرد.
لزوم اثبات و ثبت مهریه
برای مطالبه مهریه، زن باید بتواند سند و مدرک رسمی مبنی بر مقدار مهریه ارائه دهد.
برای این اقدام میتوانید از مشاوره حقوقی مهریه بهره ببرید تا راه ساده تری برای اثبات میزان مهریه داشته باشید.
مهریه‌های عندالمطالبه و عندالاستطاعه
در صورت فوت شوهر، نوع مهریه نیز میتواند در نحوه و میزان مطالبه آن تاثیرگذار باشد. اگر مهریه عندالمطالبه باشد، زن حق دارد بدون هیچ شرطی آن را طلب کند. اما اگر مهریه عندالاستطاعه باشد، باید توان مالی مرد در زمان حیات او بررسی شود.
نحوه دریافت مهریه پس از فوت شوهر
برای مطالبه مهریه پس از فوت شوهر، زن باید طی مراحل قانونی به دادگاه صالح درخواست کند. فرآیند کلی مطالبه مهریه به شرح زیر است:
- تنظیم دادخواست: زن باید برای طی کردن مراحل دریافت مهریه خود، در ابتدا دادخواست خود مبنی بر دریافت مهریه خود را تنظیم کرده و در یکی از دفاتر خدمات الکترونیک قضائی به ثبت برساند.
- ارائه مدارک لازم: برای اینکه قاضی پرونده با بررسی دادخواست ارائه شده حکم به نفع خواهان بدهد، نیاز به ارائه مدارکی میباشد که در ادامه این گفتار به آن اشاره خواهیم کرد.
- ارزیابی اموال متوفی: دادگاه پس از دریافت دادخواست، مراحل ارزیابی و تقسیم اموال متوفی را آغاز میکند تا مشخص شود که از چه منابعی میتوان مهریه را پرداخت کرد.
- صدور حکم و پرداخت مهریه: پس از ارزیابی و تأیید مدارک، دادگاه حکم به پرداخت مهریه از ماترک شوهر صادر میکند. اگر اموال کافی برای پرداخت مهریه موجود باشد، از طریق این اموال مهریه پرداخت خواهد شد.
فرمول محاسبه مهریه پس از فوت همسر
فرمول و نحوه محاسبه مهریه زن پس از فوت همسر وی با توجه به شرایط مختلف ممکن است متغیر باشد. یکی از مهمترین عوامل تعیین کننده در این مسئله میزان اموال باقی مانده از متوفی میباشد.
با توجه به این نکته محاسبه مهریه به دو بخش یعنی زمانی که اموال برای پرداخت مهریه کافی و زمانی که اموال ناکافی باشد تقسیم بندی میشود.
محاسبه مهریه در صورت عدم وجود اموال کافی
در برخی موارد ممکن است که مرد پس از فوت اموال قابل توجهی از خود به جا نگذاشته باشد یا بدهی‌های دیگری نیز به جز مهریه داشته باشد. در چنین شرایطی مهریه زن به نسبت ماترک باقی مانده از اموال متوفی پرداخت میگردد.
بدین ترتیب اگر مبلغ پرداخت شده از ماترک متوفی به تمام مهریه را پوشش نداده باشد، زن حق مطالبه باقی مانده مهریه خود از ورثه را نخواهد داشت.
محاسبه مهریه در صورت وجود اموال کافی
در صورتی که متوفی اموال کافی برای پرداخت بدهی های خود به جای گذاشته باشد، همانطور که اشاره کردیم در ابتدا بدهی های ممتاز که مهریه یکی از آنها میباشد از ترکه کسر و پرداخت شده و سپس اموال باقی مانده میان وراث متوفی تقسیم خواهد شد.
مرجع قضائی صالح برای دریافت مهریه پس از فوت شوهر کجاست؟
زن برای دریافت مهریه خود با توجه به مدارکی که در دست دارد و استراتژی که وکیل مهریه به او ارائه میکند میتواند از دو طریق اقدام نماید. این دو روش به شرح زیر است:
اقدام از طریق مرجع اجرای ثبت
این اقدام در حالی برای زوجه مقدور است که سند ازدواج یا عقد نکاح وی سند رسمی بوده و در دفاتر ازدواج رسمی به ثبت رسیده باشد.
بدین ترتیب میزان مهریه و نحوه دریافت آن به طور رسمی مشخص بوده و جای اختلاف نظر در آن نمیباشد. پس از بررسی مدارک ارائه شده، اجرائیه مقتضی صادر شده و ورثه متوفی باید ظرف ده روز اقدام به پرداخت مهریه نمایند و در غیر این صورت اموال متوفی برای پرداخت توقیف خواهد شد.
اقدام از طریق دادگاه حقوقی
در صورتی که زوجه نتواند یا نخواهد از طریق اجرای ثبت به دریافت مهریه اقدام کند مسیر قضائی دیگر اقدام از طریق دادگاه حقوقی محل اقامت خواندگان دعواست.
نکته بسیار مهمی که در این بحث قابل بیان میباشد این است که دعوای مطالبه مهریه از اموال متوفی باید به طرفیت ورثه اقامه شود.
به همین دلیل دادگاه حقوقی محل اقامت ورثه صالح به رسیدگی دعوای مطالبه مهریه میباشد.
مدارک لازم برای دریافت مهریه پس از فوت همسر
برای اینکه اقامه دعوای مطالبه مهریه نیاز به ارائه مدارک زیر لازم است:
- شناسنامه زوجه
- ارائه کارت ملی و در صورتی که کارت ملی هوشمند در دسترس نباشد میتوان از گواهی آن نیز استفاده کرد.
- ارائه سند رسمی ازدواج در صورت ثبت رسمی
- ارائه صیغه نامه در ازدواج موقت یا دائمی که به ثبت رسمی نرسیده باشد
نکته بسیار مهم: توجه داشته باشید که میزان مهریه باید در صیغه نامه یا سند ازدواج مشخص شده باشد و در غیر این صورت باید برای اثبات آن اقدام به ارائه شاهد نمایید.
تنظیم دادخواست مطالبه مهریه بعد از فوت شوهر
همانطور که پیش تر بیان کردیم اولین اقدام برای دریافت مهریه تنظیم دادخواست و ثبت آن در دفاتر خدمات الکترونیک قضائی میباشد.
نحوه تنظیم دادخواست و استناد به مواد قانونی، دلایل و ارائه مدارک معتبر در همین ابتدای امر میتواند مسیر قضائی پیچیده ای که پیش رو وجود دارد را بسیار ساده تر و کم هزینه تر نماید.
برای این کار بهتر است تنظیم دادخواست خود را به یکی از وکلای پایه یک دادگستری که در این زمینه دارای دانش تخصصی و تجربه کافی میباشد سپرده و سایر اقدامات را شخصا پیگیری نمایید.
آیا امکان دریافت مهریه از دیه شوهر هست؟
پاسخ به این پرسش مثبت است یعنی با توجه به این که دیه متوفی مانند اموال به جای مانده از وی، متعلق به ورثه میباشد، باید حقوق مالی متوفی نیز از آن طریق پرداخت گردد که مهریه زن نیز یکی از مهمترین دیون مالی میباشد.
بدین ترتیب برای اطمینان از دریافت مهریه از طریق دیه شوهر، میتوانید درخواست تامین خواسته دهید تا دیه پرداخت شده پیش از تقسیم میان وراث، توقیف گردد.
پرداخت مهریه پس از فوت شوهر بر عهده کیست؟
مسئولیت پرداخت مهریه زوجه تنها بر عهده همسر فوت شده وی میباشد که از طریق اموال باقی مانده وی پرداخت خواهد شد. بدین ترتیب ورثه هیچگونه مسئولیت بابت پرداخت مهریه از اموال خود ندارند.
تاثیر عوامل مختلف بر نحوه و زمان مطالبه مهریه پس از فوت
شرایط و عوامل مختلفی میتواند بر نحوه و میزان مطالبه مهریه پس از فوت شوهر تأثیرگذار باشد. برخی از این عوامل عبارتند از:
- تعداد و وضعیت ورثه: تعداد ورثه و وضعیت آنها میتواند در نحوه تقسیم اموال و پرداخت مهریه تاثیرگذار باشد.
- سایر بدهی‌های متوفی: در صورتی که متوفی بدهی‌های دیگری نیز داشته باشد، این بدهی‌ها نیز باید پرداخت شود و ممکن است میزان مهریه قابل پرداخت را کاهش دهد.
- نوع و مقدار مهریه: مهریه‌های سنگین ممکن است نیازمند فروش اموال متوفی باشد و زمان بیشتری برای پرداخت آن نیاز باشد.
نتیجه‌گیری
مهریه یکی از حقوق اساسی زن است که حتی پس از فوت شوهر نیز قابل مطالبه است.
طبق قوانین و مقررات موجود، این حق زن در اولویت بدهی‌های متوفی قرار دارد و پیش از تقسیم ارث باید تسویه شود.
آگاهی از مراحل قانونی وحقوقی مرتبط با این موضوع میتواند به زن کمک کند تا به بهترین نحو ممکن حق خود را مطالبه کرده و از آن بهره‌مند شود.