تامین دلیل همانطور که از عنوانش پیداست در مواردی بکار می رود که دلیل و مدرکی در خصوص موضوع اختلاف وجود دارد که ممکن است بعدا از بین برود یا دسترسی به آن مشکل شود و نشود از آن استفاده کرد به همین علت قانونگذار در مبحث اول فصل هفتم قانون آیین دادرسی مدنی در هفت ماده به آن پرداخته است.
در این مقاله قصد داریم به شرح کامل شرایط آن مطابق مواد مندرج در قانون آیین دادرسی مدنی بپردازیم.
همچنین میتوانید جهت کسب آگاهی هر چه بیشتر و سهولت در انجام امور مربوط به تامین دلیل از مشاوره وکیل و همکاری گروه وکلای موسسه حقوقی اترس بهره ببرید.
تعریف تامین دلیل
قانونگذار در ماده ۱۴۹ قانون آیین دادرسی مدنی به تعریف تامین دلیل پرداخته و آن را بطور کامل شرح داده است.
مطابق این ماده: «در مواردی که اشخاص ذینفع احتمال دهند که در آینده استفاده از دلایل و مدارک دعوای آنان از قبیل تحقیق محلی، کسب اطلاع از مطلعین و استعلام نظر کارشناسان یا دفاتر تجاری یا استفاده از قرائن و امارات موجود در محل و یا دلایلی که نزد طرف دعوی یا دیگری است، متعذر (غیرممکن)یا متعسر (دشوار)خواهد شد می توانند از دادگاه درخواست تامین آن ها را بنمایند. مقصود از تامین در این موارد فقط ملاحظه و صورت برداری از این گونه دلایل است.»
نکات مهم
– قانونگذار از اشخاص ذینفع نام برده است بنابراین فردی می تواند درخواست کننده تامین دلیل باشد که نفعی در استفاده از دلایلی که قصد تامین درخصوص آن ها را دارد، داشته باشد. بعنوان مثال وقتی فردی مدعی ورود خسارت به ملکش توسط همسایه بغلی است درصورتی می تواند نسبت به آن و جلب نظر کارشناس درخصوص خسارت وارده اقدام کند که یا مالک یا متصرف قانونی ملک یعنی مستاجر باشد و شخصی که بطور غیرقانونی ملک را تصرف کرده و یا صرفا چند روزی بعنوان مهمان در ملک سکونت دارد نمی تواند متقاضی تامین دلیل در این مورد باشد.
– ذکر کلمه «از قبیل» پس از «دلایل و مدارک» نشاندهنده این است که مواردی که قانونگذار در ماده ۱۴۹ بیان کرده بعنوان نمونه و مثال هستند و می تواند شامل موارد دیگر هم بشود به عبارت دیگر موارد ذکر شده تمثیلی هستند نه حصری.
– برای انجام تامین دلیل لازم است که دسترسی به دلایل و مدارک در آینده سخت یا غیرممکن باشد و نسبت به دلیلی که در دست ذینفع است و در هر شرایطی به آن دسترسی دارد نمی شود درخواست تامین دلیل نمود مثلا دارنده چک نمی تواند درخواست تامین دلیل مبنی بر تحویل چک به وی توسط صادرکننده چک را بنماید.
– علیرغم اینکه در ماده ۱۴۹ بیان شده که تامین دلیل از دادگاه درخواست می شود اما مطابق بند(چ) ماده ۹ قانون شوراهای حل اختلاف در حال حاضر انجام آن با شورای حل اختلاف محل وقوع دلیل یا محل اقامت ذینفع می باشد.
– همانطور که در قانون آمده است تامین دلیل صرفا به منظور حفظ و ملاحظه و صورت برداری از دلایل است و امکان انجام اقدامات دیگر مثل توقیف مال در محل دیگر وجود ندارد.
برای اینکهاین مطلب را با تامین خواسته اشتباه نگیرید حتما مقاله تامین خواسته را مطالعه کنید.
شرایط درخواست
درخواست تامین دلیل قبل یا در جریان رسیدگی به دعوی انجام می شود و امکان انجام آن بعد از صدور رای درمورد پرونده، وجود ندارد.
در حال حاضر این درخواست در قالب دادخواست و بصورت کتبی مطرح می شود.
در این درخواست باید مشخصات درخواست کننده، طرف مقابل، موضوع دعوایی که برای اثبات آن درخواست تامین دلیل می شود و اوضاع و احوال و دلایلی که موجب درخواست شده است ذکر شود.
منظور از طرف مقابل شخصی است که یا دلایل نزد او وجود دارد و یا از دلایل موجود در دعوای آینده علیه او استفاده خواهد شد. در اجرای تامین دلیل صادره نیازی به حضور طرف مقابل نیست و حتی درصورتی که طرف مقابل مشخص نباشد و یا درخواست دهنده نتواند هویت وی را مشخص کند بدون تعیین طرف مقابل درخواست تامین پذیرفته شده و انجام می شود.
چگونگی صدور و اجرای تامین دلیل
پس از تقدیم درخواست تامین دلیل و ارجاع دادخواست به یکی از شعب شورای حل اختلاف، اعضای شورای حل اختلاف درخواست را صورتجلسه کرده و قاضی درصورت موافقت با درخواست، قرار اجرای تامین را صادر کرده و حسب مورد اجرای آن را به یکی از اعضای شورای حل اختلاف و یا درصورت لزوم به کارشناس رسمی دادگستری صالح در رشته مربوط ارجاع می دهد.
برای مثال چنانچه درخواست تامین دلیل نیازمند انجام تحقیق محلی درمورد شناسایی هویت متصرف غیرقانونی ملک باشد توسط یکی از اعضای شورای حل اختلاف انجام می شود و چنانچه درخواست تامین به منظور تعیین تصرفات غیرمجاز یکی از مالکین مشاع در ملک باشد توسط کارشناس رسمی دادگستری در رشته راه و ساختمان انجام می شود. پس از ارائه گزارش به شورای حل اختلاف، شورا نسخه برابر با اصل گزارش را بعنوان تامین دلیل به طرفین ابلاغ می نماید.
هزینه درخواست
هزینه درخواست شامل هزینه دادرسی معادل دعاوی غیرمالی (کمتر از دو میلیون ریال) بعلاوه هزینه اجرای قرار تامین دلیل است که مطابق نظر قاضی شورای حل اختلاف تعیین می شود.
چنانچه نیاز به وکیل برای شورای حل اختلاف دارید از طریق راه های ارتباطی با ما در تماس باشید
درجه اعتبار تامین دلیل
مطابق ماده ۱۵۵ قانون آیین دادرسی مدنی: «تامین دلیل برای حفظ آن است و تشخیص درجه ارزش آن در موارد استفاده، با دادگاه می باشد.» بنابراین هرچند که در پرونده گزارش تامین دلیل وجود داشته باشد با این حال قاضی رسیدگی کننده می تواند به آن اهمیت نداده و حتی مجددا قرار بررسی آن را صادر نماید.
بعنوان مثال در پرونده ای با موضوع مطالبه خسارت ناشی از اقدامات مالک مجاور گزارش کارشناس مبنی بر نوع و میزان و عامل خسارت وجود داشته باشد باز هم قاضی می تواند دستور دهد موضوع دعوی مجددا توسط کارشناس رسمی دادگستری بررسی شود.
وکیل برای تامین دلیل
علاوه بر اینکه می توانید این موضوع را خودتان طرح بکنید،این امکان وجود دارد تامین دلیل توسط وکیل دادگستري صورت بگیرد. سرعت ، دقت و کارآمدی بیشتر مزیت های تأمین دلیل توسط وکیل می باشد.در این راستا میتوانید از خدمات حقوقی موسسه حقوقی اترس استفاده نمایید.
نکته پایانی:
این امر همانطور که بارها ذکر شده جهت حفظ و بررسی دلایل موجود است و به معنای تحصیل دلیل نیست بعنوان نمونه تقاضای استعلام از مراجع مختلف مثل بانک مرکزی، اداره ثبت اسناد و املاک و غیره بعنوان تحصیل دلیل شناخته می شود نه تامین دلیل و شخص متقاضی اینگونه استعلام ها می بایست پس از طرح دعوی، مراتب را به مرجع قضایی رسیدگی کننده اعلام تا درصورت موافقت مقام قضایی نسبت به انجام آن ها اقدام شود.