کلاهبرداری یک جرم مشخص شده در قانون است .برخلاف تصور جا افتاده در جامعه که هر گونه به دست آوردن مال برخلاف اخلاق را کلاهبرداری می دانند؛ کلاهبرداری یکی از دعاوی کیفری است که در قانون ارکان و شرایط خاص دارد و هر عملی که منجر به به دست آوردن مال نامشروع گردد، کلاهبرداری نیست.
در این مطلب شرایط جرم کلاهبرداری و مجازات قانونی آن و نیز نحوه شکایت را توضیح خواهیم داد.
شرایط تحقق جرم کلاهبرداری
برای اینکه دادگاه یک شخص را کلاهبردار بداند ، سه شرط لازم است و در صورتیکه حتی یکی از این شرط ها نباشد ، کلاهبرداری اتفاق نیفتاده است.
چنانچه در خصوص این جرم نیاز به مشاوره و همفکری یک وکیل متخصص را دارید ، میتوانید هم اکنون درخواست مشاوره حقوقی برای جرایم کیفری را ثبت نمایید تا در اسرع وقت همکاران ما با شما تماس گیرند
شرط اول برای اینکه یک عمل را جرم کلاهبرداری بدانیم :
متقلبانه بودن روش ها و وسایلی است که کلاهبردار برای فریب دیگری از آن استفاده می کند
با این توضیح که قطعا برای تحقق کلاهبرداری، گفتن دروغ لازم است اما صرف دروغ گفتن کلاهبرداری نیست بلکه کلاهبردار باید کارهای فریبکارانه برای فریب دادن شخص انجام دهد.
برای مثال شخص با تاسیس دفتر و استخدام کارمند جوری وانمود نماید که موسسه مهاجرتی دارد و از این طریق وجهی از اشخاص دریافت نماید در حالی که در حقیقت چنین موسسه ای ثبت نشده و وجود ندارد، در این صورت اقدام شخص کلاهبرداری است اما اگر شخص صرفاً به ما بگوید که موسسه مهاجرتی داشته و ما به این همین گفته اعتماد نماییم و پول به ایشان بدهیم، شخص کلاهبردار نیست و ما صرفاً می توانیم از طریق طرح دعوای حقوقی پول خود را پس بگیریم.
قانون گذار در ماده ۱ قانون تشدید مجازات مرتکبین ارتشا و اختلاس و کلاهبرداری مثال هایی از وسایل و روشهای متقلبانه را به شرح ذیل برشمرده است:
فریب دادن مردم به وجود شرکت ها یا تجارتخانه ها یا کارخانه ها یا موسسات موهوم :
مثلا شخص با اجاره دفتر و نصب تابلو و استخدام منشی خود را مدیر شرکت ساختمان سازی یا غیره که وجود خارجی ندارد معرفی و از این راه مال دیگری را ببرد.
فریب دادن مردم به داشتن اموال و اختیارات موهوم:
مثلا شخص با نشان دادن املاک و اموالی به دیگری ضمن هماهنگی با افراد حاضر در آن املاک خود را مالک آن ها قلمداد نماید یا با خوش و بش با مقامات خود را در چشم دیگری خود را فردی دارای نفوذ بر مقامات معرفی و از این راه پولی از دیگران بگیرد .
امیدوار کردن مردم به امور غیر واقع:
مثلا شخص با ادعای ارتباط با اجنه و غیره و البته با صحنه سازی دیگری مدعی توانایی جهت پیدا کردن سارق اموال شخص دیگر گردد و از این راه پول یا اموالی را از او بگیرد .
ترساندن مردم از حوادث و پیشامدهای غیرواقع:
مثلا شخص با جعل نقشه شهرداری دیگری را فریب دهد که بخشی از ملک وی در طرح شهرداری است و از این راه ملک را با قیمت پایین تر خریداری نماید.
اختیار اسم یا عنوان مجعول:
مثلا شخص با ساختن کارت جعلی ، خود را مامور دولت معرفی نموده و از این طریق وجوهی از شخص دیگر اخذ نماید.
بیشتر بدانیم: خیانت در امانت توسط فرد امین
شرط دوم برای تحقق این جرم ، اغفال و فریب مال باخته است
با این توضیح در دعاوی کیفری فریب، قربانی جرم می بایست اولاً نداند که روش ها و وسایل کلاهبردار متقلبانه است دوما عملاً نیز فریب خورده و با رضایت مال را به کلاهبردار بدهد و گرفتن مال به زور یا از طریق بیهوش نمودن قربانی، کلاهبرداری نیست بلکه می تواند مشمول جرم دیگری باشد.
شرط سوم برای تحقق جرم کلاهبردار بردن مال دیگری است
نکته مهم آن که اگر اقدامات متقلبانه شخص منجر به به دست آمدن یک امتیاز خاص یا بهره مندی از خدماتی گردد؛ کلاهبرداری نیست. مثلا شخصی با حیله گری سبب شود که شما زمین او را با قیمتی بیشتر از قیمت بازار بخرد یا مثلا کسب شغل یا خدمات خاصی دارای محدودیت سنی باشد و شخص با اقدامات متقلبانه مثل جعل سند، سن خود را کم کند،
چنین عملی کلاهبرداری نیست زیرا کلاهبرداری فقط با بردن مالِ دیگری محقق می شود.
با این توضیح که در آخر کار اقدامات متقلبانه کلاهبردار باید منجر به بردن مال فریب خورده شود که جرم کلاه برداری شکل بگیرد و اگر اقدامات نهایتاً منجر به بردن مال غیر نگردد شاید تحت عنوان شروع به کلاهبرداری قابل تعقیب و مجازات باشد اما کلاهبرداری نیست.
میزان مجازات جرم کلاهبرداری
به موجب ماده ۱ قانون تشدید مجازات مرتکبین ارتشا و اختلاس و کلاهبرداری، مجازات کلاهبردار یک تا ۷ سال حبس و پرداخت جزای نقدی معادل مالی که اخذ کرده و رد مال (یعنی بازگرداندن مال برده شده) به شاکی است.
مجازات کلاه برداری در موارد زیر تشدید (بیشتر) می شود، به این صورت که حبس به ۲ تا ۱۰ سال افزایش یافته و انفصال دایم از خدمت دولتی نیز به مجازات های کلاهبردار اضافه می گردد:
در صورتی که شخص مرتکب به دروغ، خود را با عنوان یا سمت ماموریت از طرف سازمانها و موسسات دولتی یا وابسته به دولت یا شرکتهای دولتی یا شوراها یا شهرداریها یا نهادهای انقلابی و به طور کلی قوای سه گانه و همچنین نیروهای مسلح و نهادها و موسسات مامور به خدمت عمومی معرفی کند و کلاهبرداری کند.
در صورتی که جرم با استفاده از تبلیغ عمومی از طریق وسایل ارتباط جمعی مثل رادیو ، تلویزیون ، روزنامه و مجله یا سخنرانی در جلسات عمومی و یا انتشار آگهی چاپی یا خطی صورت گرفته باشد.
در صورتی که مرتکب از کارکنان دولت یا موسسات و سازمانهای دولتی یا وابسته به دولت یا شهرداریها یا نهادهای انقلابی و یا به طور کلی از قوای سه گانه و همچنین نیروهای مسلح و مامورین به خدمت عمومی باشد.
بیشتر بدانیم :کلاهبرداری اینترنتی چگونه است
نحوه طرح شکایت
مطابق تجربه وکلای کیفری موسسه حقوقی اترس در دعاوی کیفری باید گفت : جهت تعقیب کیفری و مجازات مرتکب کلاهبرداری با مراجعه به دفاتر خدمات قضایی می توانید اقدام به طرح شکایت از او بکنید. نکته مهم آن که چون این جرم از جرایم پیچیده است؛ متن شکواییه از اهمیت بالایی برخوردار است بنابراین بهتر است جهت تنظیم متن شکواییه به یک وکیل متخصص جرایم مالی کیفری مراجعه نمایید و قطعا با توجه به آن که پروسه دادرسی جرم کلاه برداری نیز پیچیدگی های زیادی دارد،
پس از طرح شکواییه در بیشتر موارد بدواً پرونده به کلانتری محل وقوع جرم ارجاع تا تحقیقات اولیه انجام گردد و بعد از آن پرونده به یکی از شعب دادسرا ارجاع و پس از تکمیل تحقیقات بازپرس رسیدگی کننده قرار نهایی را صادر می نماید.
اگر قرار نهایی منع تعقیب باشد قابل اعتراض توسط شاکی است ولی چنان چه جلب به دادرسی(تشخیص مجرم بودن متهم توسط بازپرس) باشد، پرونده با صدور کیفرخواست به دادگاه ارجاع می گردد تا دادگاه رسیدگی و حکم صادر نماید، حکم دادگاه کیفری از سوی شاکی و متهم قابل تجدیدنظرخواهی در دادگاه تجدیدنظر است.
نویسنده : شهلا اروجی وکیل پایه یک دادگستری مدیرحقوقی اترس
استخدام وکیل دادگستری متخصص جرایم مالی شانس پیروزی شما را بالا خواهد برد. ما در اترس با بهره مندی از وکلای متخصص در زمینه جرایم مالی آماده ارائه خدمت به شما هستیم.