مسئولیت مدیران در شرکتهای تضامنی و نسبی مانند مسئولیت وکیل در مقابل موکل است!
متاسفانه این تصور غلط وجود داره که مدیران این شرکت ها دارای مسئولیت تضامنی هستن. در حالیکه با خوندن این مطلب که در بخش مطالب حقوقی وب سایت موسسه حقوقی اترس منتشر شده، مشخص میشه که واقعیت به شکل دیگری است و مسئولیت مدیران شرکت تضامنی چیست.
شرکت تضامنی شرکتی است که با یک اسم مخصوص برای امور تجاری بین دو یا چند نفر با مسئولیت تضامنی تشکیل میشه که شخصیت شرکا آن مهم است . چنانچه دارایی شرکت برای ادای قروض شرکت کافی نباشه، هر کدام از شرکا مسئول پرداخت تمام قروض شرکت هستند (یعنی طلبکار میتونه به هر کدوم از شرکا که تمایل داره برای گرفتن طلبش مراجعه کنه و شریک هم حق نداره بگه من به اندازه ای که سرمایه آوردم، مسئولم).
شرکت نسبی شرکتی است که برای امور تجارتی با یک اسم خاصی بین دو یا چند نفر تشکیل میشه و شخصیت شرکا در آن مهم است برای اینکه اگر کسی بخواهد به شرکت وارد شود باید تمام شرکا راضی باشند و شرکا باید لااقل یک نفر از میان خود یا از خارج به سمت مدیر انتخاب کنند. چنانچه دارایی شرکت برای ادای قروض شرکت کافی نباشه، هریک از شرکا به نسبت سرمایه ای که در شرکت گذاشته مسئول تادیه قروض شرکت است .
الف) تفاوت مسئولیت شرکا در برابر اشخاص ثالث در شرکت نسبی و شرکت تضامنی
با بیان یک مثال به بیان این تفاوت می پردازیم:
- شرکت تضامنی
فرض کنید علی، حسن و محمد با هم یک شرکت تضامنی تشکیل میدن. علی 30 درصد سرمایه، حسن 10 درصد سرمایه و محمد 60 درصد سرمایه شرکت را تامین می کنند. فرض کنید در اینجا دارایی شرکت برای ادای قروض شرکت کافی نباشه و طلبکاری وجود داشته باشه که مبلغ طلبش 100 تومان است. طلبکار برای کل این طلب میتونه به هر کدام از شرکا مراجعه کنه و مثلا اگر به محمد مراجعه کنه، محمد نمیتونه بگه من 60 درصد از طلبت را پرداخت میکنم و باید تمام طلب را پرداخت کنه.
- شرکت نسبی
حالا اگر همین افراد با همین تفاوت سرمایه، شرکت نسبی تشکیل بدهند و طلبکاری وجود داشته باشه، در فرضی که دارایی شرکت برای پرداخت دیون شرکت کافی نباشه، باید به هر کدام از شرکا به نسبت سرمایه ای که به شرکت آورده مراجعه کنه. یعنی در مثال بالا علی 30 تومان، حسن 10 تومان و محمد 60 تومان از طلب رو باید پرداخت کنه. این تفاوت نتیجه اش جایی بهتر نشون داده میشه که یکی از شرکای شرکت نسبی مالی برای پرداخت سهمش نداشته باشه. اینجا طلبکار حق نداره برای دریافت میزان مسئولیت این شریک به شریک دیگر مراجعه کنه. در حالیکه در شرکت تضامنی طلبکار میتونه برای این مبلغ به شریک دیگر مراجعه کنه.
ب) مسئولیت مدیران شرکت تضامنی و نسبی در برابر شرکا
مسئولیت مدیران شرکت تضامنی و نسبی در مقابل شرکا همان مسئولیتی است که وکیل در مقابل موکل دارد. با این توضیح که مدیران شرکت باید مصلحت سایر شرکا را رعایت کنن و در صورت تعدی و تفریط مسئول جبران خسارات وارده هستند. مثل مسئولیت مدیران در شرکت های تعاونی.
همچنین اگر در نتیجه ضررهای وارده سهم الشرکه ی شرکا کم بشه، تا زمانی که این کمبود جبران نشده، دادن هر نوع منفعت یا سودی به شرکا ممنوع است. در نتیجه مدیران در درجه ی اول باید با حسن نیت رفتار کنن و در اقداماتی که انجام میدن، سونیت نداشته باشن و در کل صلاح شرکت را رعایت کنند.
یعنی اصل بر این است که مدیران و مدیر عامل امین شرکت هستن. بنابراین اگر تمام جوانب را رعایت کرده و صلاح شرکت را در نظر داشته باشند، هیچگونه مسئولیتی ندارند و برای مسئول تلقی شدن باید تقصیر آن‌ها به اثبات برسه. در مورد تقصیر هم موارد را دادگاه بررسی میکنه که رفتار متعارف و با حسن نیت در هر صنف و شغلی بسته به مورد متفاوت است.
نکته ی مهم: مدیران و مدیرعامل وکیل شرکت یا شرکا هستن نه وکیل اشخاص ثالث.
ج) مسئولیت کیفری مدیران
در مورد مسئولیت مدیران شرکت تضامنی و نسبی ، قانون تجارت مقرراتی پیش بینی نکرده. اما به این معنی نیست که این مدیران مسئولیت کیفری ندارند. بلکه چون مسئولیت مدیران شرکت تضامنی و نسبی در برابر شرکا مثل وکیل در مقابل موکل است، پس این مدیران می تونن مشمول جرمی مثل خیانت در امانت بشن.
همینطور سایر جراِیمی که برای افراد جامعه در نظر گرفته شده، بر اساس قانون مجازات میتونه بر عملیات مدیران اعمال بشه. یعنی مسئولیت های کیفری ناشی از جرائم عمومی مسئولیت مدیران شرکت تضامنی و نسبی، در دادگاه های کیفری توسط شرکا و اشخاص ثالث قابل پیگرد قانونی است و در صورت ارتکاب جرم، مجازات شده و در صورت نیاز مسئول جبران ضررهای ناشی از اقدامات مجرمانه هستن.
د) مسئولیت مدنی مدیران
در مورد مسئولیت مدنی مدیران شرکت تضامنی و نسبی باید گفت: هر وقت به دلیل اقدامات ناشی از سهل انگاری، بی مبالاتی (تقصیر) مدیران، خسارتی به شرکت یا اشخاص ثالث وارد بشه، مدیر یا مدیران مسئول جبران خسارات وارده هستند. در واقع مدیران و همچنین مدیر عامل شرکت در برابر شرکت و اشخاص ثالث نسبت به تخلف از مقررات قانونی یا اساسنامه شرکت و یا مصوبات مجمع عمومی بر حسب مورد منفردا و یا مشترکا مسئولن و دادگاه میزان مسئولیت هر کدام را تعیین می کنه.
نکته ی مهم: در مورد اختیارات مدیران باید توجه کنید که هر چیزی که در شرکت نامه آمده و در آگهی درج شده باشه، ملاک عمل است.