مسئولیت مدیران در شرکت تضامنی و نسبی مانند مسئولیت وکیل در مقابل موکل است.
سوالی که در موارد زیادی از وکلای امور شرکتی اترس پرسیده می شود این است آیا مدیران شرکت تضامنی ، در مقابل طلبکاران مسئولیت تضامنی دارند ؟
پاسخ منفی است و تصور عمومی از اینکه مدیر این نوع شرکت لزوما نتیجه گیری درستی نیست و بعد از مطالعه این مقاله مشخص می شود که واقعیت به شکل دیگری است و مسئولیت مدیران شرکت تضامنی چیست.
شرکت تضامنی چیست ؟
شرکت تضامنی شرکتی است که با یک اسم مخصوص برای امور تجاری بین دو یا چند نفر با مسئولیت تضامنی تشکیل می شود که شخصیت و اعتبار شرکا آن مهم است .
چنانچه دارایی شرکت برای پرداخت قروض شرکت کافی نباشد، هر کدام از شرکا مسئول پرداخت تمام قروض شرکت هستند (یعنی طلبکار می تواند به هر کدام از شرکا که تمایل دارد برای گرفتن طلب خود مراجعه کند و شریک هم حق ندارد بگوید من فقط به اندازه ای که سرمایه آوردم، مسئول هستم . )
تفاوت شرکت شخص با شرکت سرمایه
شرکت ها به صورت کلی به دو دسته تقسیم می شوند . شرکت های سرمایه و شرکت های شخص
شرکت های سرمایه شرکت هایی مانند شرکت های سهامی و با مسئولیت محدود هستند که در آن شرکا به اندازه سرمایه ای که در شرکت آورده اند مسئول هستند و اموال شخصی شرکا و سهامداران مصون از اقدام طلبکاران شرکت هستند و شخصیت و اعتبار شرکا و سهام داران اهمیت بالایی ندارد و تمرکز اشخاص بر سرمایه آن است .
در مقابل ، شرکت های شخص هستند که مسئولیت افراد بیش از سرمایه ای هست که در شرکت می آورند و بیش از آنکه سرمایه ای که افراد می آورند ، شخصیت شرکا مهمتر است .
با توجه به اینکه مقالات اترس ، بر اساس تجربه وکلای متبحر و با نگاه کاربردی نگارش می شود و تلاش می کنیم از طرح مطالبه آکادمیک صرف دوری کنیم ، در خصوص تفاوت شرکت سرمایه و شخص به همین حد بسنده می کنیم.
شرکت نسبی چیست ؟
شرکت نسبی شرکتی است که برای امور تجارتی با یک اسم خاصی بین دو یا چند نفر تشکیل می شود و شخصیت و اعتبار شرکا در آن مهم است برای اینکه اگر کسی بخواهد به شرکت وارد شود باید تمام شرکا راضی باشند و شرکا باید لااقل یک نفر از میان خود یا از خارج به سمت مدیر انتخاب کنند. چنانچه دارایی شرکت برای ادای قروض شرکت کافی نباشد،
هریک از شرکا به نسبت سرمایه ای که در شرکت گذاشته مسئول تادیه قروض شرکت است ؛ برخلاف شرکت تضامنی که شرکا مسئول پرداخت کل بدهی هستند و نه نسبت به سرمایه ای که به شرکت آورده اند.
تفاوت مسئولیت شرکا و مدیران در شرکت تضامنی و شرکت نسبی
سوالی که از وکلای امور تجاری ما پرسیده می شود این است که شرکای شرکت تضامنی و شرکت نسبی در قبال بدهی های شرکت ، در مقابل اشخاص ثالث طلبکار ، چه میزانی مسئولیت دارند ؟
در ادامه توضیح میدهیم که تنها مدیرانی مسئولیت تضامنی دارند که شریک شرکت باشند و در صورتیکه جز شرکا نباشند ، مانند وکیل هستند و تا زمانی که تقصیری نداشته باشد ، مسئولیتی ندارند
بهتر است با بیان یک مثال به بیان این تفاوت می پردازیم:
مسئولیت شرکا در شرکت تضامنی
فرض کنید علی، حسن و محمد با هم یک شرکت تضامنی تشکیل میدهند. علی ۳۰ درصد سرمایه، حسن ۱۰ درصد سرمایه و محمد ۶۰ درصد سرمایه شرکت را تامین می کنند.
فرض کنید در اینجا دارایی شرکت برای ادای قروض شرکت کافی نباشد و طلبکاری وجود داشته باشد که مبلغ طلبش ۱۰۰ تومان است. طلبکار برای کل این طلب میتواند به هر کدام از شرکا مراجعه کند و مثلا اگر فقط به محمد مراجعه کند، محمد نمی تواند بگوید من فقط ۶۰ درصد از طلبت را پرداخت میکنم بلکه می بایست تمام طلب را پرداخت کند.
مسئولیت شرکا شرکت نسبی
حالا اگر همین افراد مثال بالا ، با همین تفاوت سرمایه، شرکت نسبی تشکیل بدهند و طلبکاری وجود داشته باشد، در فرضی که دارایی شرکت برای پرداخت دیون شرکت کافی نباشد، باید به هر کدام از شرکا به نسبت سرمایه ای که به شرکت آورده است مراجعه کند.
یعنی در مثال بالا علی ۳۰ تومان، حسن ۱۰ تومان و محمد ۶۰ تومان از طلب رو باید پرداخت کند. این تفاوت نتیجه اش جایی بهتر دیده می شود که یکی از شرکای شرکت نسبی مالی برای پرداخت سهمش نداشته باشد.
اینجا طلبکار حق ندارد برای دریافت میزان مسئولیت این شریک به شریک دیگر مراجعه کند. در حالیکه در شرکت تضامنی طلبکار می تواند برای این مبلغ به شریک دیگر مراجعه کند.
مسئولیت مدیران شرکت تضامنی و نسبی
در توضیحات بالا مسئولیت مدیران و شرکا را در مقابل طلبکاران ثالث از خارج شرکت بررسی کردیم ، در این بخش میخواهیم در مورد مسئولیت شرکت تضامنی و نسبی در رابطه داخلی با شرکای شرکت صحبت میکنیم.
اگر هنوز شرکت خود را ثبت نکرده اید و یا قصد دارید در قالب یک شرکت جدید فعالیت کنید ، برای انتخاب صحیح شکل و نوع شرکت ، مقاله ثبت شرکت و نکات آن را مطالعه فرمائید.
مطابق قانون شرکت تضامنی می تواند مدیری خارج از شرکا داشته باشد. حال اگر مدیر خارج از شرکای شرکت تضامنی باشد ، مسئولیتی در قبال تعهدات شرکت ندارد ولی اگر مدیر شرکت ، شریک شرکت هم باشد این مدیر مسئولیت تضامنی دارد نه به خاطر اینکه مدیر است ، به دلیل اینکه شریک شرکت تضامنی است
مسئولیت مدیران شرکت تضامنی و نسبی در مقابل شرکا همان مسئولیتی است که وکیل در مقابل موکل دارد. مدیر نماینده و وکیل شرکت است و باید مصلحت سایر شرکا را رعایت کنند و در صورت تعدی و تفریط مسئول جبران خسارات وارده هستند. مثل مسئولیت مدیران در شرکت های تعاونی.
همچنین اگر در نتیجه ضررهای وارده سهم الشرکه ی شرکا کم شود، تا زمانی که این کمبود جبران نشده، دادن هر نوع منفعت یا سودی به شرکا ممنوع است. در نتیجه مدیران در درجه ی اول باید با حسن نیت رفتار کنند و در اقداماتی که انجام میدهند، سونیت نداشته باشند و در کل صلاح شرکت را رعایت کنند.
یعنی اصل بر این است که مدیران و مدیر عامل امین شرکت هستند. مطابق قانون امین کسی است که در قبال خسارت مسئولیتی ندارند ، مگر اینکه تعدی و یا تفریط کرده باشند.
بنابراین اگر تمام جوانب را رعایت کرده و صلاح شرکت را در نظر داشته باشند، هیچگونه مسئولیتی ندارند و برای مسئول تلقی شدن باید تقصیر آن‌ها به اثبات برسد. در مورد تقصیر هم موارد را دادگاه بررسی می کند که رفتار متعارف و با حسن نیت در هر صنف و شغلی بسته به مورد متفاوت است.
نکته ی مهم: مدیران و مدیرعامل وکیل شرکت هستند نه وکیل شرکا و یا اشخاص ثالث.
بیشتر بدانیم : مسئولیت کیفری و مدنی بازرش شرکت چیست
مسئولیت کیفری مدیران شرکت تضامنی و شرکت نسبی
در مورد مسئولیت مدیران شرکت تضامنی و نسبی ، قانون تجارت مقرراتی پیش بینی نکرده است. اما به این معنی نیست که این مدیران مسئولیت کیفری ندارند. بلکه چون مسئولیت مدیران شرکت تضامنی و نسبی در برابر شرکا مثل وکیل در مقابل موکل است، پس این مدیران می توانند مشمول جرمی مثل خیانت در امانت بشوند.
همینطور سایر جراِیمی که برای افراد جامعه در نظر گرفته شده مانند بزه تحصیل مال از طرق نامشروع، بر اساس قانون مجازات می تواند بر عملیات مدیران اعمال شود.
یعنی مسئولیت های کیفری ناشی از جرائم عمومی مسئولیت مدیران شرکت تضامنی و نسبی، در دادگاه های کیفری توسط شرکا و اشخاص ثالث قابل پیگرد قانونی است و در صورت ارتکاب جرم، مجازات شده و در صورت نیاز مسئول جبران ضررهای ناشی از اقدامات مجرمانه هستند.
مسئولیت مدنی مدیران شرکت تضامنی و نسبی
در مورد مسئولیت مدنی مدیران شرکت تضامنی و نسبی باید گفت: هر وقت به دلیل اقدامات ناشی از سهل انگاری، بی مبالاتی (تقصیر) مدیران، خسارتی به شرکت یا اشخاص ثالث وارد شود، مدیر یا مدیران مسئول جبران خسارات وارده هستند.
در واقع مدیران و همچنین مدیر عامل شرکت در برابر شرکت و اشخاص ثالث نسبت به تخلف از مقررات قانونی یا اساسنامه شرکت و یا مصوبات مجمع عمومی بر حسب مورد به تنهایی و یا مشترکا مسئول هستند و دادگاه میزان مسئولیت هر کدام را تعیین می کند.
نکته ی مهم: در مورد اختیارات مدیران باید توجه کنید که هر چیزی که در شرکت نامه آمده و در آگهی درج شده باشه، ملاک عمل است.
نتیجه گیری :
در این نوشتار ، در مورد مسئولیت های مدنی و کیفری مدیران و شرکای شرکت های تضامنی و نسبی صحبت کردیم .در مورد مسئولیتی مالیاتی می توانید به مقاله مسئولیت مدیران شرکت های سهامی در سایت اترس مراجعه کنید .