درخواست تعیین داور : داوری که در زبان عامه حکمیت نیز نامیده می شود یکی از روش های حل اختلاف خارج از دادگاه و سیستم قضایی است که به دلیل ویژگی هایی که دارد از جمله سرعت رسیدگی، سهولت در رسیدگی و عدم نیاز به رعایت تشریفات دادرسی، با استقبال زیادی مواجه شده است.
بطور کلی تمام کسانی که امکان طرح دعوا دارند می توانند اختلاف خود را به داوری ارجاع دهند. با این وجود ممکن است انجام داوری در برخی مراحل نیازمند دخالت دادگاه و قاضی باشد. یکی از این موارد تعیین داور است. حال که بطور مختصر دانستیم داوری چیست و در مقاله ایی جداگانه نکات شرط داوری را نیز خدمتتان توضیح دادیم، در این نوشته به بررسی درخواست تعیین داور می پردازیم.
شرایط داور
داوری که برای حل اختلاف طرفین انتخاب می شود باید شرایط زیر را دارا باشد:
۱-اهلیت قانونی داشته باشد یعنی بالغ، عاقل و مختار باشد و سفیه و دیوانه و کودک و در یک کلام از نظر قانونی محجور نباشد.
۲- بموجب حکم قطعی دادگاه از داوری محروم نشده باشد.
۳- قاضی یا کارمند اداری شاغل در دستگاه قضایی نباشد.
۴- نفعی در دعوا نداشته باشد.
۵- سن داور کمتر از بیست و پنج سال تمام نباشد.
۶- کارمند دولتی شاغل در حوزه محل بروز اختلاف نباشد.
۷- از خویشاوندان نسبی تا درجه دوم از طبقه سوم یکی از طرفین دعوا نباشند.
۸- بین خودشان یا همسرشان یا یکی از خویشاوندان نسبی تا درجه دوم از طبقه سوم آنها با یکی از طرفین اختلاف یا بستگان نسبی تا درجه دوم از طبقه سوم ایشان، پرونده کیفری یا حقوقی در گذشته یا در زمان اختلاف وجود نداشته باشد.
بنابراین در این مبحث دانستیم که چه کسانی نمی توانند بعنوان داور تعیین شوند. البته موارد ۴ تا ۸ با توافق طرفین می توانند توسط دادگاه بعنوان داور انتخاب شوند.
روش های تعیین داور
مطابق مواد ۴۵۴ و ۴۵۵ قانون آیین دادرسی مدنی، داور به چند روش مختلف انتخاب می شود:
تعیین داور توسط طرفین اختلاف
زمانی که دو نفر بابت انجام معامله یا کاری اقدام به تنظیم قرارداد می کنند داور می تواند در همان قرارداد جهت حل اختلافات احتمالی که ممکن است در آینده ایجاد شود، انتخاب گردد. همچنین دو طرف می توانند در صورت بروز اختلاف بموجب قراردادی که قرارداد داوری نامیده می شود نسبت به تعیین داور اقدام کنند چه ریشه اختلاف قراردادی باشد و چه غیرقراردادی.
تعیین داور بوسیله شخص ثالث
طرفین اختلاف می توانند با توافق یکدیگر، حق و امکان انتخاب داور را به شخص دیگری تفویض کنند. در این صورت آن فرد با رعایت شرایطی که در قرارداد داوری بین طرفین تعیین شده و نیز مقررات قانونی مربوط به داوری، نسبت به انتخاب داور اقدام می کند.
درخواست تعیین داور از دادگاه
چنانچه طرفین از ابتدا خواهان این باشند که داور توسط دادگاه انتخاب شود و یا در انتخاب داور توافق نکنند، قاضی دادگاه به جای آنها داور تعیین می کند.
بیشتر بدانیم : چه کسانی حق درخواست اجرای رای داور را دارند
اظهارنامه درخواست تعیین داور
مطابق مواد ۴۵۹ و ۴۶۰ قانون آیین دادرسی مدنی، زمانی که طرفین بموجب قرارداد و در زمان انجام معامله و یا بوسیله قرارداد جداگانه روش حل اختلاف خود را داوری تعیین کرده باشند، در موارد زیر درخواست تعیین داور بوسیله اظهارنامه انجام می شود:
طرفین داور مورد توافق خود را معین نکرده باشند.
داور مورد توافق طرفین فوت کند یا استعفا بدهد.
داور معین شده باشد اما نخواهد یا نتواند داوری کند.
تعیین داور به شخص دیگر محول نشده باشد و یا شخص ثالث داور تعیین نکند.
تعیین داور به دادگاه واگذار نشده باشد.
در این موارد یکی از طرفین اختلاف باید بوسیله اظهارنامه، داور خود را به دیگری معرفی کند و طرف مقابل ده روز مهلت دارد که با ارسال پاسخ اظهارنامه، داور وی را قبول یا داور خود را معرفی کند یا هر دو با توافق شخص سوم دیگری را بعنوان داور بپذیرند.
تعیین داور توسط دادگاه
در این حالت ها تعیین داور توسط قاضی دادگاه انجام می شود:
طرفین اختلاف صراحتا تعیین داور را به دادگاه واگذار کرده باشند.
اگر دو طرف اختلاف در انتخاب داور یا داوران به نتیجه نرسند.
طرفین در تعیین جانشین داور متوفی یا مستعفی به توافق دست پیدا نکنند.
شخص ثالثی که تعیین داور به او محول شده از تعیین آن خودداری کرده و توافق بین طرفین در تعیین داور حاصل نشده باشد.
مطابق قانون ارجاع به داوری یکی از موارد لازم در رسیدگی به دعوا باشد مثل دعوای طلاق به درخواست مرد (لینک به مقاله طلاق به درخواست مرد)
دادگاهی می تواند داور تعیین کند که اگر داوری مطرح نبود صلاحیت رسیدگی به اصل اختلاف و دعوا را دارد.
بیشتر بدانیم : درخواست ابلاغ رای داور بوسیله دادگاه چگونه است
چگونگی درخواست تعیین داور توسط دادگاه
درخواست تعیین داور مانند سایر درخواست هایی که از دادگاه بعمل می آید،
بوسیله دادخواست انجام می شود. هزینه این درخواست معادل هزینه دادرسی دعاوی غیرمالی است. موضوع خواسته درخواست تعیین داور می باشد و خواهان کسی است که خواستار تعیین داور و خوانده فردی است که در تعیین داور تراضی نکرده است.
خواهان مدارک خود از جمله قراردادی که در آن به داوری ارجاع شده و اظهارنامه ارسالی برای خوانده را به دفتر خدمات الکترونیک قضایی ارائه و درخواست به دادگاه صالح ارسال می گردد.
نکات تعیین داور توسط دادگاه
در مورد تعیین داور توسط دادگاه نکات زیر حائز اهمیت است:
دادگاه فقط زمانی نسبت به تعیین داور اقدام می کند که داور قبلا با توافق طرفین انتخاب نشده باشد.
قاضی بدون دعوت از طرفین و تشکیل جلسه رسیدگی، داور معین می کند.
دادگاه داور را از طریق قرعه و حداقل از بین دو برابر تعدادی که برای داوری لازم است، انتخاب می کند.
وجود اظهارنامه مبنی بر معرفی داور توسط یک طرف به طرف دیگر ضروری است حتی اگر در مهلت مقرر ده روزه قانونی جوابی به آن داده نشده باشد.
در صورتی که درخصوص اصل موضوع یا قرارداد داوری اختلاف نظر وجود داشته باشد مطابق ماده ۴۶۱ قانون آیین دادرسی مدنی، دادگاه ابتدا به این مساله رسیدگی می کند.
بیشتر بدانیم : دلایل ابطال رای داوری چیست؟
نقش وکیل در درخواست تعیین داور
باید دید آیا باتوجه به مواردی که گفتیم نیاز به حضور وکیل داوری جهت درخواست تعیین داور وجود دارد یا خیر؟
مسلما باتوجه به اینکه تعیین داور از مسائل مهم داوری است و هرگونه مشکل و اشتباه در انجام آن ممکن است قرارداد داوری و یا نظریه داوری را از درجه اعتبار ساقط کند،
حضور و مداخله یک وکیل متخصص در حوزه داوری بسیار سودمند و گره گشا و حتی ضروری خواهد بود. بنابراین می توان در زمان نگارش قراردادی که داوری در آن لحاظ می شود و یا جهت تنظیم و ارسال اظهارنامه معرفی داور و در مرحله بالاتر در انتخاب داور توسط دادگاه از همراهی یک وکیل مجرب دادگستری بهره برد.
هزینه وکیل درخواست تعیین داور
حق الزحمه وکیل در این مورد نیز مانند سایر موارد در بخش تعرفه های خدمات حقوقی سایت اترس قابل مشاهده می باشد.
هزینه وکیل در طرح و دفاع در پرونده های قضایی و همچنین سایر هزینه های خدمات حقوقی مانند مشاوره در بخش مربوطه ثبت شده است و شما به راحتی می توانید باتوجه به تصمیمی که برای مساله حقوقی خود می گیرید از خدمات متنوع حقوقی موسسه حقوقی اترس استفاده کنید. همین حالا می توانید با دریافت مشاوره تخصصی از وکیل داوری موسسه حقوقی اترس، هزینه های بعدی خود را کاهش دهید.
سخن پایانی
حتما این شعر زیبا و ضرب المثل معروف را شنیده اید که : «خشت اول چون نهد معمار کج/ تا ثریا می رود دیوار کج!» در بحث داوری نیز تعیین داور دقیقا خشت اول است و اگر به درستی انجام نشود ممکن است کل مسیر داوری به بیراهه کشیده شود.
بنابراین رعایت کلیه مقررات قانونی و حقوقی لازم در خصوص آن از جمله ممنوعیت ها و محدودیت های انتخاب داور، ضرورت دارد. پس اگر قصد دارید اختلاف خود را خارج از پیچیدگی های دادرسی و پیج و خم های دادگاه و فراز و نشیب های قانونی، از طریق داوری حل کنید حتما از مشاوره و همراهی یک وکیل متخصص داوری جهت تعیین داور خود بهره ببرید. همچنین برای در صورت نیاز به وکیل برای ابطال رای داوری میتوانید با وکلا ما در ارتباط باشید.
به قلم دپارتمان تخصصی داوری موسسه حقوقی اترس