استرداد جهیزیه یا پس گرفتن جهیزیه : جهیزیه مجموعه وسایلی است که برای استفاده از زندگی مشترک به کار می رود و در عرف و فرهنگ ما توسط زن به منزل مرد برده می شود.
البته بسته به سنت های خاص اقوام مختلف ایرانی ممکن است نوع و میزان آن متفاوت باشد اما طبق یک قاعده کلی تهیه جهیزیه در ابتدای زندگی مشترک بر عهده زن است. در حالی که در قانون چنین چیزی نیامده و حتی برعکس تهیه منزل مشترک و اثاثیه در حد متعارف را بر عهده مرد نهاده است.
شرایط پس گرفتن جهیزیه
پس گرفتن یا به زبان حقوقی استرداد جهیزیه یک اقدام حقوقی هست که ضمن جدایی زن و شوهر از یکدیگر مطرح میشود.
بنابراین باید شرایطی وجود داشته باشد که زن بتواند اموالی را که به عنوان جهیزیه به خانه شوهر آورده است و در آن منزل مشترک استفاده میشوند را پس بگیرد.
بنابراین وجود دو شرط زیر برای پس گرفتن جهیزیه لازم است.
- اثبات مالکیت زوجه برای جهیزیه با ارائه مدارک و مستندات معتبر.
- طلاق و جدایی زوجین از یکدیگر
برای پس گرفتن جهیزیه به چه مدارکی نیاز داریم؟
- مدارک هویتی زن برای ارائه دادخواست
- اصل و کپی عقدنامه که نشان دهنده زوجیت میباشد.
- فاکتور یا فیش اجناس خریداری شده برای استفاده در زندگی مشترک
- سیاهه یا لیست اقلام و کالاهایی که در جهیزیه وجود داشته و به امضای شوهر یا شاهدین آن رسیده باشد
مفهوم استرداد جهیزیه
استرداد جهیزیه معمولا پس از بروز اختلاف توسط زن و شوهر اتفاق می افتد. در مواردی که زن منزل مشترک را ترک کرده و قصد ادامه زندگی با مرد را ندارد تصمیم به پس گرفتن اموالی که نزد شوهر دارد و از جمله جهیزیه می کند و در صورتی که مرد بطور اختیاری حاضر به پس دادن آن نباشد زن مجبور است نسبت به طرح دعوای استرداد جهیزیه در دادگاه خانواده اقدام کند.
البته در حالتی که زن یا مرد یا هر دو درخواست طلاق داده باشند نیز درخصوص نحوه استرداد جهیزیه در رای صادره تعیین تکلیف خواهد شد.
روش های استرداد جهیزیه
دو راه اصلی برای استرداد جهیزیه پیش روی زوجه وجود دارد که میتواند از این طریق اموال خریداری شده برای زندگی مشترک را پس از جدایی پس بگیرد.
توافقی
معمولا این روش در مواردی که طلاق توافقی میان زوجین صورت گیرد مورد استفاده قرار خواهد گرفت. البته این مسئله به این معنا نیست که در طلاق دادگاهی امکان استرداد جهیزیه به صورت توافقی وجود ندارد. بلکه زوجین هر زمان میتوانند در این باره توافق نمایند.
اقامه دعوای استرداد جهیزیه به دادگاه
تنظیم دادخواست استرداد جهیزیه و تقدیم آن به دفاتر خدمات الکترونیک قضایی، راهکار قانونی پس گرفتن جهیزیه از طریق مراجع قضایی میباشد. بهتر است در این باره با وکلای متخصص این حوزه مشورت شود.
برای پس گرفتن جهیزیه به کجا شکایت کنیم؟
مرجع صالح رسیدگی به شکایت های مربوط به استرداد جهیزیه با توجه به میزان ارزش اموال موجود میتواند متفاوت باشد.
با توجه به تغییر در قانون شوراهای حل اختلاف رسیدگی به دعاوی در صلاحیت این شوراها امروزه بر عهده دادگاه های صلح قرار گرفته است. بنابراین اگر ارزش کالاهای داخل در جهیزیه به میزان کمتر از ۱۰۰ میلیون تومان باشد در این دادگاه امکان طرح شکایت وجود دارد.
در صورتی که ارزش جهیزیه بیش از ۱۰۰ میلیون تومان باشد باید دادخواست خود را در دادگاه خانواده محل اقامت زوجه مطرح نمایید.
بیشتر بدانیم : الزام به تمکین زن به چه معنا هست؟
چگونگی طرح دعوای استرداد جهیزیه
دعوای پس گرفتن جهیزیه به موجب دادخواست به عمل می آید و در دادگاه خانواده محل سکونت زن یا محل زندگی شوهر مطرح می شود. قبل از تنظیم دادخواست استرداد جهیزیه زن باید لیست اموال که در ابتدای زندگی مشترک به امضای شوهر رسیده و در اصطلاح به آن سیاهه گفته می شود را ضمیمه دادخواست کند .
اگر چنین لیستی موجود نباشد باید فاکتور خرید اموالی که قصد استرداد آن ها را دارد ضمیمه کند و اگر فاکتور هم نداشته باشد باید لیست اموال را به امضای چند نفر شاهد مطلع رسانده و از دادگاه تقاضای استماع شهادت آن ها را بنماید.
دعوی به طرفیت شوهر مطرح و موضوع آن استرداد جهیزیه می باشد.
بیشتر بدانیم : شرایط دریافت اجرت المثل توسط زنان چگونه است
جریان رسیدگی به دعوای استرداد جهیزیه
پس از طرح دادخواست توسط زن دادگاه اقدام به تعیین وقت رسیدگی جهت رسیدگی به موضوع مورد ادعا می نماید.
در جلسه رسیدگی چنانچه دلایل کافی در مورد تعلق اموال اعلام شده به زن وجود داشته باشد حکم به محکومیت مرد به بازگرداندن عین اموال به زن صادر می شود و در صورتی که در مورد همه یا تعدادی از اموال دلیل قانونی و محکم وجود نداشته باشد مطابق قانون آن چیزی که بر حسب عرف و عادت به زن تعلق دارد متعلق به او و آن چیزی که به مرد تعلق دارد، بعنوان مال مرد تلقی می شود و در مورد سایر اموال اگر زن توسط شاهد نتواند ثابت کند که اموال را او خریداری کرده است حکم به بیحقی زن صادر می شود.
بیشتر بدانیم : نحوه اعتراض به حکم طلاق به درخواست مرد چگونه است
اجرای حکم استرداد جهیزیه
حکم محکومیت مرد به پس دادن جهیزیه زن متناسب با روند رسیدگی به پرونده، دارای یک یا دو مرحله اعتراض یعنی تجدیدنظرخواهی و یا واخواهی(اعتراض به حکم غیابی) و تجدیدنظرخواهی است.
پس از تمام شدن مهلت یا مراحل اعتراض و قطعی شدن حکم استرداد جهیزیه، با تقاضای زن دادگاه نسبت به صدور اجرائیه و ابلاغ آن به شوهر با مهلت اجرای دوازده روز از تاریخ ابلاغ اقدام می کند.
بعد از گذشت این مدت در صورتی که همچنان جهیزیه در اختیار مرد و یا در منزل مشترک باشد زن می تواند با تشکیل پرونده در اجرای احکام از طریق دادگاه و با کمک گرفتن از نیروی انتظامی نسبت به جمع آوری جهیزیه و بردن آن ها اقدام کند. این مورد مربوط به حالت عادی است که اصل جهیزیه مورد ادعا موجود باشد.
در حالتی که مرد در جریان رسیدگی به موضوع یا در زمان اجرای حکم ادعا کند که اصل جهیزیه به هر دلیلی از بین رفته و امکان بازگرداندن عین اموال را ندارد موظف است قیمت آن ها را به زن پرداخت کند.
در این حالت اگر دو طرف درمورد مبلغی به توافق نرسند، قیمت اموال توسط کارشناس رسمی دادگستری باتوجه به قیمت زمان خرید و قیمت روز اجرای حکم و مدت زمان استفاده از آنها و مشخصات دیگر کالاها تعیین می شود که معمولا قیمتی معادل حد وسط قیمت نو و کهنه اموال است. کارشناس در این موارد در صورتی که از طریق سیاهه یا فاکتورهای موجود نتواند قیمت را تعیین کند از عکس یا فیلم اموال مزبور استفاده می نماید.
بیشتر بدانیم : موارد رجوع از هبه چیست
استرداد جهیزیه چقدر طول میکشد؟
اگر تمامی مراحل استرداد جهیزیه به درستی و بر اساس قوانین و مقررات انجام گیرد میتوان گفت حدود ۱ الی ۲ ماه دعاوی استرداد جهیزیه طول خواهد کشید.
البته این زمان تا صدور حکم قطعی از سوی مقام قضایی میباشد. در صورتی که اعتراضی به رای صادره صورت گیرد به این زمان افزوده خواهد شد. همچنین مهلت ۳۰ روزه ای برای شوهر در نظر گرفته خواهد شد که اموال را به زوجه بازگرداند و در غیر این صورت میتوان با استفاده از مامورین نیروی انتظامی برای دریافت آنها اقدام کرد.
حکم ورود به منزل برای استرداد جهیزیه
با توجه به نکته ای که در مطلب بالا بیان کردیم شوهر موظف است ظرف مدت ۳۰ روز برای بازگرداندن جهیزیه اقدام کند یا اگر اعتراضی داشته باشد ظرف مدت ۲۰ روز اعتراض خود را اعلام نماید. در صورتی که مدت زمان ۳۰ روز از صدور اجرائیه توسط مقام قضایی گذشته باشد اما شوهر هیچ اقدامی در جهت استرداد جهیزیه انجام ندهد، میتوان حکم ورود به منزل وی را از دادگاه درخواست کرد و با مامورین نیروی انتظامی به منزل شوهر رفته و حکم صادره را اجرا نمایید.
نمونه رای دعوای استرداد جهیزیه
استرداد جهیزیه مانند سایر دعاوی خانواده ویژگی ها و پیچیدگی های خاص خود را دارد و علاوه بر اینکه وکیل باید در حوزه خانواده مسلط باشد، باید بتواند این ویژگی ها را نیز مدیریت کند.
وکیل متخصص و مشاوره حقوقی خانم در دعوای استرداد جهیزیه که در حوزه وکالت خانواده متبحر باشد ، میتواند کمک شایانی نسبت به روند پرونده داشته باشد.
هزینه وکیل دعوای استرداد جهیزیه
حق الزحمه وکیل خانواده در بخش تعرفه های خدمات حقوقی سایت اترس، قابل مشاهده می باشد. هزینه وکیل در طرح و دفاع در پرونده های قضایی و همچنین سایر هزینه های خدمات حقوقی مانند مشاوره در بخش مربوطه ثبت شده است.
مشاوره حقوقی برای پس گرفتن جهیزیه
توضیحاتی که در این مقاله اشاره شد کلیات دعوای استرداد جهیزیه بود. طبیعتا برای بررسی دقیق تر موضوع و پرونده شما، مساله می بایست بصورت خاص توسط وکلای متخصص خانواده تجزیه و تحلیل و در نهایت راه حل ارائه شود. همین حالا می توانید با دریافت مشاوره حقوقی خانواده از وکلای دپارتمان تخصصی خانواده موسسه حقوقی اترس، هزینه های بعدی خود را کاهش دهید.
نتیجه گیری
با توجه به مطالب بیان شده مشخص می شود که دعوای استرداد جهیزیه صرفا در روابط بین زوجین مطرح بوده و فقط از طرف زن به طرفیت شوهر قابل طرح است.
خیر . مثال پدر و مادر زنی که فوت کرده نمی توانند با طرح دعوای استرداد جهیزیه، نسبت به پس گرفتن اموال دخترشان از داماد سابقشان اقدام نمایند بلکه باید روش حقوقی دیگری را انتخاب کنند
که ممکن است شوهر با طرح دعوای استرداد جهیزیه اقدام به مفقود کردن یا از بین بردن یا حتی فروش تمام یا قسمتی از وسایل زن بکند و زن علیرغم دریافت حکم محکومیت نتواند آن را اجرا کند درحالیکه اگر در ابتدا تامین خواسته صادر و وسایل به فرد امینی سپرده شود خیال زن را از امکان اجرای حکم در آینده راحت می کند
که باید به طریقی مانند ارائه فاکتورهای خرید کالا یا شهادت افرادی که در زمان چیدمان یا مشاهده جهیزیه حضور داشتند، لیستی از اقلام را تهیه کرده و برای استرداد آن اقدام نمایید.