شش نکته مهم که در خصوص شرط داوری باید بدانیم

شرط داوری : شاید شما قراردادهایی را امضاء کرده باشید که شرط داوری داشته و بدون توجه به آثارش، آن را پذیرفته اید و شاید در هنگام بروز یک اختلاف، بدون آنکه شرطی برای داوری از قبل بین طرفین قرارداد باشد،

بواسطه یک معتمد، توافقی را برای حل و فصل موضوع به تشخیص او امضاء کرده باشید. اگر کسی از عبارت شرط یا قرارداد داوری استفاده کرد، سردرگم نشوید، منظورش همین مواردی است که تجربه کرده اید.

پس با یک عنوان پرکاربرد رو به رو هستیم و میتوانید با خواندن این مقاله کوتاه، با تسلط بیشتری نسبت به موضوع، از مشاور یا وکیل داوری متخصص خود بخواهید که در قرارداد یا اختلافات، بنا به صلاحدید خود از شرط داوری  استفاده کند.

اولین اثر امضای شرط یا قرارداد داوری و در واقع ارجاع اختلاف احتمالی یا موجود شما به داوری، این است که موضوع دیگر قابل رسیدگی توسط مراجع قضائی نیست و شخصی که به عنوان داور تعیین نموده یا خواهید نمود باید به موضوع رسیدگی کند. همینجا سوالاتی برای شما ایجاد میشود که به عنوان سرتیترهای این مقاله به آن می پردازیم:

ابتدا یک سوال مهم را پاسخ دهیم :

شرط داوری چیست 

طرفین یک قرارداد می توانند توافق کنند که اختلافات قراردادی آنها به دادگاه نرود و دادگاه صلاحیت رسیدگی به آن را نداشته باشد و در صورتیکه ادعایی علیه هم دیگر داشته باشند ، موضوع اختلاف توسط شخصی به عنوان داور و یا یک سازمان داوری رسیدگی و موضوع حکم قرار بگیرد.

اگر توافق داوری به شکل یکی از شرط های قرارداد اصلی صورت بگیرد به آن شرط داوری گفته می شود و اگر در یک قرارداد مستقل از قرارداد اصلی توافق داوری شود ، به آن قرارداد داوری می گویند.

در ادامه به پنج سوالی کاربردی با نگاه رویه قضایی که حاصل تجربه وکلای تخصصی حقوقی موسسه حقوقی اترس هست ، با شما در میان می گذاریم.

 آیا هر شرط یا قرارداد داوری معتبر است

 آیا میتوانم همه موضوعات را به داوری ارجاع دهم ؟

قانونگذار در ماده ۴۷۸ قانون آئین دادرسی مدنی، بر حسب اهمیت بسیار بالای برخی موضوعات، و جلوگیری از تبانی افراد، آن را قابل ارجاع به داوری ندانسته مثل رسیدگی به جنبه کیفری دعاوی کیفری که منجر به مجازات یا بری شدن از مجازات میشود و همینطور ورشکستگی و اصل نکاح، طلاق و نسب. از این بحث تحت عنوان شناسایی شرط یا قرارداد های داوری نیز یاد میشود که به زبان ساده بیان شد و اگر خواننده این متن از وکلای عزیر هستند که تعریف بدون ذکر ماده به مذاقشان خوش نمی آید، باید بند ۱ ماده ۲ کنوانسیون نیویورک مصوب ۱۹۵۸ و مواد ۴۷۸ و ۴۹۶ قانون آیین دادرسی مدنی را نیز به آن اضافه نمایم.

بیشتر بدانیم : درخواست اجرای رای داور چگونه است؟

چرا حضور وکیل در پروسه داوری ضروری است؟

همانطور که می دانید داوری ، یک رسیدگی تک مرحله ای است .یعنی رایی که داور صادر می کند مانند حکم دادگاه تجدیدنظر قطعی است. هرچند که امکان طرح دادخواست ابطال رای داوری وجود دارد ولی اگر داور چارچوب اصلی را رعایت کرده باشد ، رای او قابلیت ابطال ندارد.

بنابراین ریسک طرفین  دعوی در داوری بالا هست خصوصا این داور ، به یک طرف وابسته باشد. وکیل متبحر می تواند  نقش بسزایی در جریان داوری داشته باشد.وکیل هم در ماهیت پرونده داوری و هم تشریفات و شرایط شکلی آن موثر است. به عنوان مثال بسیاری از ایرادات شکلی جریان داوری ، میتواند توسط وکیل شناسایی و مستندسازی شود و امکان ابطال بعدی رای داور به جهت همین اقدامات وکیل ، تسهیل می گردد.

قرارداد داوری سازمانی

 آیا شرط یا قرارداد داوری قابل تنظیم به نحوی هست که توسط چند نفر داور رسیدگی شود؟

کتاب های تخصصی حقوقی این موضوع را ذیل عنوان انواع قرارداد داوری بحث می کنیم، در این مفهوم که طرفین اختلاف می توانند یک داور مشخص یا چند نفر هیئت داوران را انتخاب کنند یا داوری خود را به یک نهاد مثل نهاد صنفی خود یا مراکز تخصصی داوری  بسپارند  که در این حالت به آن داوری سازمانی گفته می شود.

اگر شما یک تاجر هستید احتمالاً ترجیح می دهید اختلافات خود را از طریق مراجع داوری حل و فصل نمایید مثل مرکز داوری اتاق بازرگانی ایران و در سطح بین المللی میتوان به دیوان داوری اتاق بازرگانی پاریس ICC، انجمن داوری فرانسهAFA و شاید با توجه به قرارداد اخیر ۲۵ ساله ایران و چین، از این به بعد اسم کمیسیون داوری پکن  BAC را نیز زیاد بشنویم و همینجا باید به اهمیت تعیین زبان داوری در شرط یا قرارداد داوری در قراردادهای بین المللی اشاره نمود و پیشنهاد وکلای متخصص امور داوری اترس این هست که اگر طرف شما خارجی است ، زبان داوری را فارسی تعیین کنید.

باطل شدن شرط داوری و ابطال قرارداد

 اگر قراردادی که در آن شرط داوری شده است ، باطل شود ، باعث باطل شدن شرط داوری هم می شود و یا خیر؟

خیر پاسخ منفی است و طبق قواعد حقوقی ای که در ادامه به آن اشاره می شود اصل بر اعتبار مستقل قرارداد داوری از قرارداد است و به آن اصطلاحا استقلال قرارداد داوری گفته می شود.

مثلاً مطابق بند ۱ ماده ۲۳ قواعد داوری آنسیترال اصلاحی ۲۰۱۰، موافقتنامه داوری از حیث تشکیل آن وابسته به قرارداد دیگری نمی باشد و حتی اگر قرارداد اصلی میان طرفین باطل باشد،

قرارداد داوری صحیح و موضوع اختلاف، قابل ارجاع به آن می باشد اما برای اینکه درگیر تفسیرهای مختلف نشوید، حتما در شرط داوری  تصریح کنید که اعتبارش طبق توافق طرفین مستقل از قرارداد اصلی است و شامل رسیدگی به ادعای بطلان قرارداد نیز میشود چرا که در رویه قضائی برخی از دادگاه اعتقاد دارند که  در داوری داخلی شرط تابع عقد است اگر قرارداد باطل شود ، شرط داوری هم باطل است و داور نمی تواند به موضوع رسیدگی کند و حل و فصل ادعا ها با دادگاه است.

بیشتر بدانیم : چگونگی درخواست ابلاغ رای داوری

چگونه اعتراض به رای داوری کنیم

همانطور که مقاله ابطال رای داوری توضیح دادیم رای داوری قطعی است و در مفهومی که به آرای دادگاه های بدوی میتوان اعتراض نمود و در دادگاه تجدیدنظر از هر حیث قابلیت بازبینی و بررسی دارد، نیست پس رای داور قابل اعتراض نیست اما اگر رایی خلاف قانون صادر شده باشد ، می توان از دادگاه درخواست ابطال رای را خواست .

در این حالت، دادگاه ها صرفاً در موارد اساسی و خاص که در ماده ۴۸۹ قانون آئین دادرسی مدنی اشاره شده رسیدگی می نمایند و سایر اعتراض ها قابل رسیدگی توسط دادگاه نیست و این اهمیت رای داوری را نشان می دهد که به همین علت از این منظر رای داوری یک رای قطعی محسوب میشود.

تعیین داور

اگر در قرارداد داوری، فرد یا افراد مشخصی را تعیین نکرده باشیم و طرف مقابل هم داور مورد معرفی ما را نپذیرد یا داور معرفی نکند، چه باید کرد؟ و درخواست تعیین داور چگونه است؟

اگر داور یا داوران در قرارداد داوری مشخص نشده باشند یا یکی از طرفین اختلاف از معرفی داور خودداری نماید یا داورانی که به موجب قرارداد داوری تعیین شده اند نخواهند یا نتوانند به موضوع رسیدگی نمایند در این موارد تعیین داور مستلزم مراجعه به دادگاه صالح می باشد که مواد ۴۵۹ و ۴۶۰ قانون آیین دادرسی مدنی به طور مفصل به این موضوع پرداخته است.

در اینجا باز هم متن قرارداد داوری اهمیت پیدا می کند و چنانچه از قبل داور یا هیات یا سازمان داوری را انتخاب کرده باشید، مسیر راحت تری برای رسیدگی به اختلافات احتمالی پیش رو دارید.

در قراردادهایی که توسط وکلای حرفه ای تنظیم می شود ، داور را مشخص میکنند و این موضوع مانع طولانی شدن رسیدگی ها می شود . برای آشنایی با تعرفه تنظیم قرارداد ها از با ما در ارتباط باشید.

بیشتر بدانیم :میزان حق الوکاله وکیل برای انجام ابطال رای داور

اختیارات و وظایف داور در رسیدگی داوری چیست

رسیدگی داور یا داوران می بایست در محدوده صلاحیت و اختیارات ایشان باشد و به همین علت اهمیت دارد که قرارداد داوری چه مواردی را ارجاع به داوری داده است، چراکه چنانچه داوران خارج از محدوده مورد توافق داوری اظهارنظر نمایند، رای ایشان قابل ابطال است. سازمان های داوری در این راستا نمونه شرط های داوری ای را در سایت های خود به اشخاص پیشنهاد میدهند که عیناً از آن نمونه ها استفاده شود تا موضوعی خارج از توافق داوری باقی نماند اما بهترین کار مشورت با یک وکیل متخصص برای تنظیم قرارداد داوری منطبق با موضوع خاص شما است.

حرف آخر آنکه :

با توجه به آثار مهمی که شرط داوری در قراردادها دارد ، قبل از درج شرط داوری و یا پیش از طرح درخواست داوری به داور و یا در صورتی که قصد ابطال رای داور یا آنچه عرفا به آن اعتراض به رای داور گفته می شود دارید ، پیشنهاد می کنیم ،همین حالا به فرم درخواست مشاوره حقوقی اترس را تکمیل کنید و یا از طریق مشاوره حقوقی داوری ، مشورت لازم را دریافت کنید و هزینه های بعدی خود را کاهش دهید .و سوالات شما مخاطبین عزیز میتواند موضوع مقاله بعدی ما باشد.